شاخص کل (TEDPIX) چیست؟
بعد از مطرح شدن صحبت های رئیس سازمان بورس مبنی بر اینکه شاخص جدیدی برای بورس در حال طراحی است، بار دیگر موضوع صحبت از انواع شاخص و ویژگی های آن در فضای رسانه ای و جمع کارشناسان مطرح شد. موضوعی که باید به آن توجه بشود این است که در چند سال گذشته اکثر اهالی بازار سرمایه گلایه مند هستند که شاخص کل فعلی بیانگر وضعیت کلی بازار نیست، اما مساله این است که شاخص های مختلفی در بورس وجود دارد. در یادداشت پیش رو مروری بر این شاخص ها خواهیم داشت و همچنین نگاهی به یکی از شاخص های مطرح جهانی انداخته ایم و چند راهکار مطرح برای شاخص جدید مطرح شده است.
در بورس تهران چند شاخص مختلف وجود دارد. ابتدا چند شاخصی که بیشتر موردتوجه بازار هستند را بررسی می کنیم. اولین شاخص که عمدتا موردتوجه همگان است، شاخص کل است. این شاخص، شاخصی است که مبنای آن ارزش فعلی سهام به روی ارزش پایه آن است. در این شاخص تنها بازده قیمتی شرکت ها محاسبه می شود. در این نوع از شاخص، مسلما شرکت هایی که ارزش مارکت بالاتری دارند و تعداد سهام منتشرشده شان بیشتر است، وزن بیشتری را به خودشان اختصاص می دهند و آنها (شرکت هایی با ارزش بازاری بالاتر) در وضعیت شاخص تاثیرگذاری بیشتری دارند. شاخص 30شرکت بزرگ و 50شرکت برتر را هم در همین راستا داریم که وضعیت شرکت های با ارزش بازار بالاتر را نشان می دهند و این دو شاخص به طور جداگانه وضعیت شرکت هایی را که ارزش بازاری بیشتری دارند بررسی می کنند. روش محاسباتی دو شاخص 30 شرکت و 50 شرکت برتر نیز به روش شاخص کل است.
البته برای لحاظ کردن سود نقدی شرکت ها نیز شاخص TEDPIX نیز وجود دارد که سود نقدی شرکت های نیز در آن لحاظ شده است. شاخص دیگری که موردتوجه بازار است، شاخص هم وزن است که در این شاخص فاکتور وزن و ارزش بازار از فرمول محاسباتی آن خارج شده است و بازده قیمتی همه شرکت ها را با وزن یکسان در نظر گرفته است. این شاخص شاید بتواند بیانگر این موضوع باشد که وضعیت کلی بازار (کلیه صنایع و شرکت ها بدون درنظر گرفتن میزان تاثیر گذاری ارزش بازار) به چه شکل است. معمولا وقتی که شاخص هم وزن مثبت بیشتری نسبت به شاخص کل می خورد، نشان می دهد که سهم هایی که کوچک تر هستند و در فرمول محاسبه شاخص کل وزن کم تری دارند، در این شاخص (هم وزن) تاثیرگذار تر بوده و توجه بازار به صنایع و شرکت های با ارزش بازار کوچک تر بیشتر جلب شده است.
شاخص دیگری که وجود دارد، شاخص سهام شناور است. این شاخص به بخشی از سهام یک شرکت گفته می شود که دارندگان آن و معامله گران بازار آماده خرید و فروش آن هستند و انتظار می رود در آینده ای نزدیک این بخش از سهام مورد معامله قرار بگیرد. با این توضیحات به این بخش می رسیم که در بورس کشورمان یک سری شاخص های مختلف داریم که اگر بخواهیم نمای کلی از وضعیت بازار داشته باشیم، با بررسی تمام این شاخص ها به نتیجه خواهیم رسید و اطلاعات کامل و جامعی را به سرمایه گذار می دهند، اما در کل در شاخص کل که مدنظر بیشتر اهالی بازار سرمایه است، شرکت هایی که وزن بیشتری دارند و تعداد سهام منتشره آنها بیشتر است، اثرگذاری شان در شاخص کل بیشتر است.
حالا برای داشتن یک شاخص جدید می توانیم به الگوبرداری از یک شاخص مطرح جهانی اشاره کنیم. شاخصی که در اینجا به آن اشاره می شود، شاخص «داو جونز» آمریکا است. این شاخص عملکرد سهام 30شرکت بزرگ را که در بورس اوراق بهادار در ایالات متحده هستند، اندازه گیری می کند. در این شاخص، نکته ای وجود دارد که می توان آن را برای شاخص بورس کشورمان هم پیشنهاد داد. برای مثال در شاخص«داو جونز» شرکت های بزرگی چون آمازون، فیس بوک، آلفابت و. که به دلیل ارزش بازاری بسیار بالایی که دارند، از این لیست حذف شده اند اما در مقابل شرکت های دیگری در این شاخص وجود دارند. شرکت هایی چون کالاهای مصرفی، نفت و گاز، امور مخابرات و همچنین اپل، مایکروسافت و مک دونالد جزو شرکت های تشکیل دهنده این شاخص هستند.
در مقایسه ای که بین شاخص کل بورس تهران و شاخص «داوجونز» آمریکا می توانیم داشته باشیم باید به این موضوع اشاره کنیم که اگر در شاخص «داوجونز» شرکتی مثل آمازون وجود داشت، تغییرات قیمتی این شرکت، می توانست تاثیر بسیار عمده ای روی شاخص «داو جونز» داشته باشد. در شاخص کل ما هم این موضوع وجود دارد. برای مثال تغییراتی که در قیمت سهام فولادمبارکه اتفاق می افتد، می تواند تاثیر بسیار زیادی در شاخص کل داشته باشد و همین امر باعث می شود که اهالی بازار سرمایه بگویند شاخص کل نمایانگر کل وضعیت بازار سرمایه نیست یا دستکاری می شود. برای حل این مشکل می توان چند راهکار در نظر گرفت؛ اولین راهکار این است که از شاخص «داوجونز» مشابه سازی صورت بگیرد. به این معنا که در ایران هم شرکت هایی را که تاثیرگذاری زیادی بر شاخص دارند از دل شاخص کل بیرون بیاوریم و شاخص جدیدی معرفی کنیم که جدا از شرکت های بزرگ حاضر در بازار سرمایه باشد.
با انجام این کار، تاثیرگذاری شرکت های بزرگ بر تغییرات قیمتی که دارند در شاخص کل از بین می رود و دیگر شاهد مطرح شدن موضوعاتی همچون دستکاری شاخص کل یا عدم نمای کلی شاخص از وضعیت بازار سرمایه نخواهیم بود. دومین راهکار برای فراهم کردن یک شاخص جدید این است که نشان دهیم وزن هر شرکت و میزان تاثیرگذاری شرکتی که فرد سرمایه گذار آن را انتخاب می کند بر شاخص کل چقدر است. به بیان دیگر این عدد یک عدد قابل لمس برای فرد سرمایه گذار باشد و به یک سری واحدهای کیفی تبدیل شود. برای مثال بگوییم شرکت هایی که در این بازه وزنی هستند، عدد تاثیرگذاری شان در شاخص کل چه مقداری است. راهکار سوم هم ضریب بتا است. با استفاده از این ضریب که میزان حساسیت نوسانات قیمتی سهم را نسبت به تغییرات کل بازار نشان می دهد، می توان ضریب بتا را برای هر شرکتی نشان داد که در بازه منفی یک تا مثبت یک این شرکت که در حال معامله در بازار است، چه ضریب تغییراتی در کل بازار دارد.
در این صورت فرد سرمایه گذار زمانی که این شرکت را برای سرمایه گذاری انتخاب می کند، اگر ضریب بتای منفی داشته باشد متوجه می شود که به این معنا است که وقتی بازار بالا می رود، این شرکت ممکن است پایین بیاید، یا بر عکس یا ضریب بتای صفر دارد و تغییرات کلی بازار خیلی تاثیری روی این سهم ندارد یا ضریب بتای یک دارد و با تغییرات مثبت بازار این شرکت هم به همان نسبت رشد می کند. در نهایت، عامه بازار همان طور که گفته شد، مشکلشان این است که شاخص کل بیانگر کلیت بازار نیست و تا حدودی هم این حرف درست است، اما در بازار ما شاخص های دیگری هم وجود دارد که می توان به آنها رجوع کرد چراکه هرکدام بیانگر تصویری از بازار هستند، اما اگر قرار به تغییر شاخص کل است، در شاخص جدید باید به گونه ای برنامه ریزی شود که اطلاعات فرد سرمایه گذار نسبت به پرتفوی خود و وضعیت بازار بالا برود و بتواند با استراتژی سرمایه گذاری کند.
شاخص بورس چیست؟
شاخص بورس یا شاخص بورس اوراق بهادار شاخصی است که می‌تواند بازار سهام یا زیرمجموعه بازار سهام را اندازه‌گیری کند و به سرمایه‌گذاران کمک میکند تا سطح فعلی قیمت را با قیمت‌های گذشته مقایسه کنند تا عملکرد بازار را محاسبه کنند.
شاخص کل بازار
در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص بازدهی (شاخص قیمت و بازده نقدی) با عنوان TEDPIX معرفی شده است. این همان شاخصی است که در اخبار از آن به عنوان شاخص‌بورس تهران یاد می‌شود. به بیان ساده‌تر، این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای حاضر در بورس است.
شاخص کل هموزن
از آنجایی که شاخص کل بازار، میانگینی است از کلیه سهام شرکتهای حاضر در بورس، در نتیجه هرقدر نوسان در شرکتهای بزرگ بیشتر باشد، شاخص کل نیز بیشتر تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. از این رو، شاخص دیگری با عنوان شاخص کل هموزن در نظر گرفته می‌شود. بر اساس این شاخص، وزن کلیه شرکتهای حاضر در بورس (صرف نظر از میزان سرمایه آنها) برابر در نظر گرفته می‌شود و نوسان آنها نیز در شاخص کل هموزن برابر محاسبه خواهد شد.
شاخص قیمت TEPIX و هموزن
شاخص قیمت TEPIX نیز همانند شاخص کل است، با این تفاوت که در آن، سود شرکتها در نظر گرفته نشده و صرفاً قیمت سهام مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این شاخص تحت تاثیر قیمت سهام شرکتهای بزرگ نوسانات جدی دارد. اما شاخص قیمت هموزن نیز مانند شاخص کل هموزن، بدون در نظر گرفتن میزان سرمایه شرکتهای بزرگ است و قیمت سهام همه شرکتها به صورت میانگین در آن محاسبه می‌شود.
شاخص بورس چیست؟
حتما تا به حال در اخبار شنیده اید که به طور مثال شاخص بورس 1000 واحد افزایش یا 700 واحد کاهش داشته است. در این نوشته در مورد این موضوع و تغییرات آن صحبت خواهد شد.
به طور ساده میتوان گفت شاخص بورس معیاری است که بیانگر وضعیت کلی بورس است. با توجه به اینکه شاخص های مختلفی در بورس وجود دارند و هر کدام از جنبه خاصی وضعیت را به ما نشان می دهند، باید کارکرد هر کدام از آنها را شناخته و در تحلیل اطلاعات بازار استفاده کرد. در ادامه با آنها آشنا می‌شویم:
1- شاخص کل:
شاخص کل همان شاخصی است که در اخبار و رسانه ها بعنوان شاخص بورس تهران نام برده می شود و از پرکاربردترین و رایج ترین شاخص ها در بین سرمایه گذاران بورس است. این شاخص که آن را در اصطلاح فنی، شاخص TEDPIX نیز می شناسیم، در واقع شاخصی برای نشان داده بازدهی نقدی بازار بورس است. اگر بازار بورس را به یک کارنامه تشبیه کنیم، معدل کل دروس را شاخص کل می نامیم. به بیانی دقیق‌تر شاخص کل اندازه سطح عمومی قیمت ها و سود سهام کل شرکت های پذیرفته شده در بورس را نشان می‌دهد.
آنچه در اخبار و تحلیل های روند بازار اهمیت دارد، تغییرات شاخص کل به سمت مثبت یا منفی است که میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس را نشان می دهد.
نکته مهم اینکه تغییرات شاخص کل بر مبنای بزرگ یا کوچک بودن شرکت ها متفاوت است. تا به حال شنیده اید که گفته می شود بیشترین تاثیر مثبت یا منفی در شاخص را سهم های … داشته اند. علت این است که شرکتهای با ارزش بازار بزرگتر، تاثیرات بیشتری در مثبت یا منفی شدن شاخص کل دارند. این شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ تاثیر را میتوان مشابه همان کارنامه تحصیلی دانست. در کارنامه هر درسی که واحد بیشتری داشته باشد تاثیر آن در معدل کل بیشتر خواهد بود.
نکته دیگر که باید به آن اشاره کرد این است که رشد شاخص کل بورس، نمی تواند نشانه ای از رشد نرخ سهام تمام شرکت های حاضر در بورس باشد. به واقع چون این شاخص یک میانگین از کل رشد و افت نرخ سهام است، بدیهی است که نمی توان رشد آن را به معنای رشد تمامی سهم ها در نظر گرفت.
2- شاخص قیمت:
دقیقا مشابه شاخص کل بوده و جزو شاخص های اصلی بازار می باشد با این تفاوت که در شاخص قیمت سود سالانه شرکتها لحاظ نمی شود و تنها سطح قیمت های سهام را مورد بررسی قرار می دهد. برای مثال اگر شاخص قیمت ظرف 3 ماه 10 درصد افزایش یابد به این معناست که میانگین قیمت سهام شرکت ها در این بازه 10 درصد بالاتر رفته است. در این شاخص هم اندازه شرکتها(میزان سرمایه) مهم و تاثیرگذار است.
3- شاخص کل هم وزن:
با توجه به توضیحات فوق یک شاخص دیگر وجود دارد که در آن صرف نظر از اندازه سرمایه شرکتها، وزنی برابر برای کلیه شرکت ها در نظر گرفته می شود و نوسانات مثبت یا منفی شرکت های کوچک به اندازه شرکت های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است. از این جهت شاخص هموزن معرف خوبی برای تغییرات شرکت های کوچکتر بازار می باشد.
در سایت tsetmc این شاخص‌ها را می‌توانید رصد کنید
4- شاخص 50 شرکت فعال:
لیستی از 50 شرکت در دوره های سه ماهه به روز رسانی می شود که در آن شرکتهای فعال تر و نقد شوندگی بالاتر (خرید و فروش راحت تر) قرار دارند.
این شاخص سطح تغییرات قیمتی 50 شرکت فعال تر و با نقدشوندگی بالاتر را به ما نشان می دهد.
5- شاخص گروه:
بازار بورس از لحاظ نوع فعالیت به بخش های مختلفی تقسیم شده که هر کدام یک گروه را تشکیل داده اند. گروه شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ خودرو، گروه پتروشیمی، گروه ساختمان و … شاخص گروه برای رصد تغییرات سطح قیمت گروهی خاص از شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرد.
6- شاخص صنعت:
بسیاری از شرکت های حاضر در بورس در فعالیت های صنعتی و تولیدی فعالیت دارند. گروه خودرو، پتروشیمی، مخابرات و … که بخشی از صنعت را تشکیل شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ می دهند با شاخص صنعت نمایش داده می شوند.
7- شاخص سهام آزاد شناور
سهام شناور آزاد بخشی از سهام شرکت ها است که دارندگان آن، قصد فروش سهم های خود در مدت زمانی کوتاه را دارند. به واقع دارندگان سهام شناور آزاد، از سهم در اختیار خود به عنوان ابزاری جهت حفظ مدیریت و نفوذ در شرکت استفاده نکرده و آن را در معرض فروش لحظه ای قرار می دهند. معمولا سهام شناور آزاد هر شرکت، درصدی کمتر از 50 درصد از سهام کل آن شرکت را به خود اختصاص می دهد.
شکل گیری عدد شاخص سهام آزاد شناور، فرآیندی شبیه به شاخص کل بورس دارد. البته تفاوت هایی نیز وجود دارد؛ از جمله آن که در محاسبه شاخص سهام آزاد شناور، کل سهام ارائه شده شرکت ها لحاظ نمی شود، بلکه تنها سهام شناور آزاد آن ها اعمال خواهد شد.
شاخص کل بورس چیست؟
شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص هاست. در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX معروف است که در واقع این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه ها از آن به عنوان شاخص کل بازار سرمایه می شناسید.
این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.
به منظور درک آسان تر مفهوم شاخص کل، این طور فرض کنید که شما از همه شرکت های بورسی متناسب با وزن آن ها در شاخص کل بورس سهام بخرید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ شما می شود. در حقیقت شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه ای را که شرکت ها فراهم می آورند را مورد محاسبه قرار می دهد.
اخبار شاخص کل بورس امروز رو میتونید از روند شاخص و عدد آن متوجه شوید؛ شاخص قوی مثبت نشان دهنده رشد سهام های شاخص ساز و بعضا سهام های کوچک است و شاخص منفی نشان از منفی بودن اغلب بازار و مخصوصا سهام های شاخص ساز دارد.
شاخص کل، با عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی هم معروف است. نکته ای که هنگام بررسی شاخص ب اید توجه زیادی به آن داشته باشید این است که میزان تغییرات شاخص کل به چه شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ عوامل و چه شرکت هایی وابسته است.
فرمول محاسبه شاخص کل بازار سرمایه شاخص کل بورس
تغییرات این شاخص نشان دنده بازده کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازده نقدی پرداختی تاثیر می گیرد. این شاخص همه شرکت های پذیرفته شده در بورس است و وزن هر شرکت به اندازه حجم سرمایه و سهامی که دارد، روی این شاخص اثر بیشتری دارد و این اثرات را در فرمول محاسبه شاخص کل بورس هم می توان دید.
شاخص بازار بورس در واقع برای ارزیابی بازار سرمایه ایجاد شده است و بر اساس فرمول محاسبه شاخص کل بورس ، محاسبه می شود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکتها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه میکند.بسیار از افراد برای ورود به بازار بورس ایران ، به تحلیل شاخص کل بورس به عنوان معیار اصلی می پردازند تا از روند صعودی بازار اطمینان حاصل کنند.
ارتباط سهام بازار با شاخص کل
در محاسبه شاخص شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ کل، شرکتها با توجه به اندازه و میزان سرمایه‌شان تأثیرگذارند. این به آن معناست که شرکتهای بزرگ تأثیر بیشتر و شرکتهای کوچک تأثیر کمتری بر روی شاخص کل دارند. این موضوع ممکن است سبب شود که شاخص کل، شرایط بازار را به درستی نشان ندهد.
در واقع روزهایی در بازار وجود دارد که شاخص کل مثبت است اما اکثر سهام بازار در محدوده‌های منفی معامله می‌شوند؛ زیرا در آن روزها سهام بزرگ بازار مثبت هستند و چون این سهام تأثیر بیشتری بر شاخص کل دارند، سبب می‌شوند که شاخص کل مثبت شود؛ بنابراین سرمایه‌گذاران باید توجه داشته باشند که افزایش شاخص کل همواره به معنای رشد تمامی سهام بازار سرمایه نیست. همچنین کاهش آن به معنای کاهش تمامی سهام بازار نیست.
در واقع سبد سهام شما ممکن است هیچ ارتباطی با شاخص کل نداشته باشد و حتی همواره برعکس شاخص کل سوددهی داشته باشد. این موضوع بستگی به انتخاب سهام شما و تشکیل سبدتان دارد. در واقع هر چه پرتفو شما متنوع‌تر باشد احتمال اینکه روند سوددهی شما به روند شاخص کل نزدیک باشد، بیشتر خواهد شد.
شاخص کل بیشتر به عنوان یک معیار برای میزان رشد بازار سرمایه شناخته می‌شود. همچنین به اصطلاح، شاخص کل را دماسنج بازار سرمایه نیز می‌دانند. به دلیل آن که شاخص کل تأثیر زیادی از سهام بزرگ بازار می‌پذیرد، شاخصی دیگر به نام شاخص کل هموزن طراحی شده است.
شاخص بورس واقعی است؟
در حالی مسوولان بازار سرمایه از افزایش ۴۲ هزار واحدی شاخص کل بورس از ابتدای سال تاکنون خوشحالند و آن را جشن می‌گیرند که برخی فعالان بازار سرمایه معتقدند .
مدل جدید شاخص که به عنوان شاخص کل بورس از اواخر سال 87 طراحی و مورد محاسبه قرار گرفته ، بیانگر واقعیت بازار نبوده و از سقوط پی در پی شاخص جلوگیری میکند.
بورس اوراق بهادار تهران از فروردین ماه 1369 اقدام به محاسبه و انتشار شاخص قیمت برمبنای عدد پایه 100 و با نام تپیکس (TEPIX) کرد که این شاخص، نماگر تغییرات قیمت کل بازار بوده و به صورت میانگین وزنی محاسبه می‌شد. این شاخص در آن زمان 52 شرکت را دربرمی‌گرفت و در صورتی که نماد شرکتی بسته بود یا برای مدتی معامله نمی‌شد، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌شد و تعداد سهام منتشره شرکتها، معیار وزن‌دهی در این شاخص بود که این امر منجر به تأثیر بیشتر شرکتهای بزرگ در شاخص می‌شد. در این میان شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص بازده کل با نماد TEDPIX از فروردین 1377 در بورس تهران محاسبه و منتشر شده است. تغییرات این شاخص نشانگر بازده کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازده نقدی پرداختی، متأثر می‌شود. این شاخص کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس را در بردارد و شیوه وزن‌دهی و محاسبه آن همانند شاخص کل قیمت (TEPIX) است و تنها تفاوت میان آن در شیوه تعدیل آنها است به طوری که شاخص قیمت و بازده نقدی علاوه بر موارد تعدیل شاخص قیمت، در صورت پرداخت سود نقدی نیز تعدیل می‌شود. علاوه بر این شاخص بازده (سود) نقدی که با نماد TEDIX منتشر می‌شود، بیانگر سطح عمومی بازده نقدی پرداختی شرکت‌هاست و مقدار آن از تقسیم پایه شاخص کل قیمت (TEPIX) بر پایه شاخص بورس (قیمت و بازده نقدی)(TEDPIX)، به دست می‌آید. * چرا محاسبه شاخص کل بورس تغییر کرد؟ شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت، شاخص 50 شرکت فعالتر، شاخص تالار اصلی و فرعی از شاخص‌هایی بودند در بورس اوراق بهادار تهران مورد محاسبه قرار می گرفتند ولی در راستای اجرای بند 3 مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار در تاریخ هشتم مرداد 86، مقرراتی برای تغییر در محاسبه شاخص بورس به پیشنهاد هیات مدیره سازمان بورس رسید و در تاریخ 30 اردیبهشت 1387 در 10 ماده و 3 تبصره دستورالعمل نحوه تغییر شاخص‌های بورس یا تعریف شاخص‌های جدید تصویب شد. بر اساس این مصوبه بود که شورای عالی بورس اقدام به انتشار مقررات اجرایی نحوه تغییر در شاخص‌های بورس یا تعریف شاخص‌های جدید در بازار سهام کرد و همزمان با راه اندازی نرم افزار جدید معاملات موسوم به "جم" در روز 16 آذرماه، شاخص قیمت و دیگر شاخص‌های بورسی تغییراتی نسبت به گذشته پیدا کردند. به طوری که شاخص بازده نقدی و قیمت از سال 87 به عنوان شاخص کل در بورس معرفی شد و در حال حاضر به جای شاخص قیمت، شاخص کل بورس به همراه شاخص صنعت، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و شاخص آزاد شناور و شاخص 30 شرکت بزرگ در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه می شود. این در حالی است که شاخص قیمت که به عنوان شاخص قدیم بورس مطرح است در گذشته بر اساس تغییرات قیمت سهام بازار محاسبه می شد به طوری که تغییرات تمام شرکتهای بورسی در این شاخص لحاظ می‌شد اما در محاسبه فعلی شاخص قیمت از قیمت تعدیل شده، استفاده می شود به طوری که قیمت سهم پس از تقسیم سود نقدی کاهش پیدا میکند که در محاسبه جدید، پایه شاخص به اندازه سود تقسیم شده، تعدیل می شود تا تاثیری بر شاخص نگذارد. لذا شاخص قیمت تنها بر اساس تغییرات قیمت محاسبه می‌شد ولی شاخص سود نقدی اثر تقسیم سود را نیز مورد بررسی قرار می دهد. به عنوان مثال، در محاسبه جدید شاخص درصورتی که قیمت سهام یک شرکت بورسی قبل از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه یک هزار و 200 ریال باشد و این شرکت 200 ریال سود در مجمع تقسیم کند، در روز گشایش نماد تغییرات قیمت نسبت به مبلغ یک هزار ریال انجام می شود تا تاثیری در شاخص به وجود نیاید. اما درگذشته نحوه محاسبه شاخص به گونه دیگری بود به طوری که اگر سهام یک شرکت بورسی 1200 ریال بود و در مجمع 200 ریال سود تقسیم می کرد، نماد با قیمت1100 ریال باز می شد که این امر شاخص را منفی می کرد. بنابراین در محاسبه جدید، تغییرات شاخص نسبت به مرز یک هزار ریال برای شرکت مذکور انجام می شود تا تاثیری در شاخص ایجاد نشود. **اشکالات شاخص فعلی بورس به این ترتیب با تغییرات ایجاد شده در محاسبه شاخص بورس تهران، در شاخص فعلی، قیمت سهام یک شرکت قبل از مجمع منهای سود تقسیمی این شرکت محاسبه می شود که عمده‌ترین اشکال محاسبه آن در این است که امکان مقایسه شاخص با گذشته از بین رفته و نمی‌توان بر مبنای اعداد سال گذشته به یک نتیجه منطقی در مورد روند حرکت شاخص در سال جاری رسید. همچنین ضمن اینکه داده‌های شاخص قیمت توسط بورس اعلام نمی شود که شاخص فعلی، از رشد سهام شرکتها جلوتر بوده و از کاهش سهام ها عقب‌تر است. علاوه بر این سود نقدی شرکتها در زمان بازگشایی نماد سهام آنان پس از مجمع از مخرج کسر محاسبه بازدهی کسر می شود که سبب رشد در محاسبه شاخص می شود و دلیل این موضوع نیز تلاش برای جلوگیری از نزول شاخص در دوران نزول است. این در حالی است که عدم تطابق حرکت شاخص با حرکت قیمتها، سردرگمی سهامداران و کاهش اعتماد بر شاخص از جمله انتقادات وارده بر شاخص جدید که این مسائل موجب شده‌اند کارکرد شاخص به عنوان نماگر رویه کلی بازار در پرده ابهام قرار گیرد. بر این اساس است که برخی از فعالان بازار سرمایه نسبت به نحوه محاسبه شاخص، افزایش و مقایسه آن اعتراض داشته و معتقدند شاخص‌های قدیمی نیز باید در نرم‌افزار جدید معاملاتی بورس تعریف و برای عموم نمایش داده شود. این در حالی است که با واقعی کردن شاخص و پذیرش اشتباهات شاخص، میتوان بازار را از فشار زیاد رهانید و سرمایه‌گذاران را از نگرانی بیرون کرد. *آیا رشد شاخص بورس ارتباطی به تغییر فرمول محاسبه آن دارد؟ اما در این میان رشد شاخص بورس به تبع تغییر فرمول محاسبه، از بازده قیمت به بازده نقدی و قیمت، فارغ از منطق تغییر شاخص این سوال را مطرح می کند که آیا این تغییر اساساًٌ درست و منطقی بوده یا نه؟ و آیا رشد اخیر شاخص بورس ارتباطی به تغییر فرمول محاسبه آن دارد؟ در این میان یکی از کارگزاران بورس نحوه محاسبه شاخص کل بورس را مورد توجه قرار داد و گفت: یکی از اشکالات محاسبه شاخص کل بورس این است که اگر 5 درصد سهام شرکت در بورس پذیرفته شده باشد، کل شرکت در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. لذا باید شاخصی مورد محاسبه قرار گیرد که بیان کننده وضعیت بازار باشد. وی با بیان اینکه شاخص کل بورس با شاخص قیمت و بازده نقدی پیوند زده شده است، ادامه داد: در محاسبه شاخص قدیم زمانی که شرکتها سود تقسیم می کردند، شاخص کاهش پیدا می کرد ولی شاخص جدید طوری محاسبه می شود که با تقسیم سود شاخص افزایش می یابد به طوری که در حال حاضر نیمی از بازدهی بورس از ابتدای سال تاکنون به دلیل برگزاری مجامع و تقسیم سود نقدی است. *شاخص فعلی واقعی‌تر از شاخص قبلی است اما در این میان مدیر عامل شرکت بورس اوراق بهادار نظر دیگری دارد و معتقد است شاخص کلی که در حال حاضر در بورس تهران محاسبه می شود واقعی تر از شاخص قبلی است. حسن قالیباف اصل در پاسخ به این سوال که آیا شاخص کل بورس واقعیتهای بازار را نشان می دهد یا نه؟ گفت: شاخصی که در گذشته به نام شاخص قیمت مورد محاسبه قرار می‌گرفت، بخشی از واقعیت را نشان می داد که آن واقعیت فقط بازده به خاطر تغییرات قیمت بود ولی شاخص فعلی، بازده کل را نشان می دهد که هم شامل تغییرات قیمت و هم سود نقدی است؛ لذا شاخص کلی که در حال حاضر محاسبه می شود واقعی‌تر است زیرا کل واقعیت بازار را نشان می دهد. *تقسیم سود نقدی شاخص را بالا می برد قالیباف در مورد اینکه آیا رشد اخیر شاخص به تغییر فرمول محاسبه آن ارتباطی دارد یه نه؟ گفت: در ماه‌هایی از سال سود نقدی روی رشد شاخص اثر گذار است و آن هم زمانی است که مجمع عادی شرکتها برگزار می شود و شرکتها سود نقدی تقسیم می کنند ولی زمانی که مجمع برگزار نمی شود، شاخص قیمت هر تغییری کند، شاخص کل نیز همان قدر دچار تغییر می شود. وی اضافه کرد: لذا تقسیم سود نقدی که در شاخص بورس اثرگذار است فقط مربوط به ماه‌هایی از سال و معمولا در تیر ماه و فصل مجامع شرکتها است و در مابقی ماه‌های سال این موضوع تاثیری روی شاخص کل بورس ندارد. قالیباف در ادامه تاکید کرد: این در حالی است که شاخص اصلی بورس در حال حاضر شاخص کل است که شاخص کاملی بوده و در آینده نیز نحوه محاسبه آن تغییری نمی کند. * رشد پی در پی شاخص فعلی این در حالی است که آمار روند حرکتی شاخص بورس از سال 83 تا کنون بیانگر واقعیت دیگری است و این موضوع را به ذهن متبادر می کند که شاخص جدید برای رشد طراحی شده است! به طوری که شاخص قدیم بورس اوراق بهادار کشور که تنها با احتساب بازده قیمت محاسبه می شد در بهترین حالت و بالاترین رقم خود توانست در سال 82 به رقم 13 هزار و 809 واحد برسد و بعد از آن روند نزولی طی کرد. به این ترتیب بعد از افت پی در پی شاخص بورس بود که موضوع تغییر سیستم جدید معاملاتی مطرح شد و به طبع آن محاسبه شاخص کل بورس تغییر کرد و شاخص قیمت و بازده نقدی به عنوان شاخص کل بورس ایران مطرح شد تا این شاخص جدید بهانه ای برای رشد روز افزون آن و جلوگیری از سقوط شاخص باشد به طوری که روند رشد شاخص از ابتدای سال 88 و با تغییر فرمول محاسبه نشان می دهد که از آن سال تاکنون شاخص کل بورس نه تنها هیچ گاه سقوط بیش از هزار و 300 واحدی را همانند سال های قبل از طراحی شاخص جدید، تجربه نکرده بلکه از آن سال تا کنون همواره در مسیر مثبت حرکت کرده است! آمار حرکت شاخص کل بورس از ابتدای سال 88 و بعد از تغییر فرمول محاسبه شاخص، نشان می دهد که شاخص کل بورس از همان ابتدای سال روند صعودی خود را آغاز کرد و از کانال هفت هزار واحد در ابتدای سال به 12 هزار و 537 واحد در پایان سال رسید. اما این پایان ماجرا نبود و روند پرشی و جهشی شاخص کل بورس طبق فرمول جدید در سال 89 به اوج خود رسید و این متغیر مهم اعداد 13 هزار،14 هزار،15 هزار،16 هزار،17 هزار و در نهایت 18 هزار را فتح کرد که بیشترین رکورد شاخص بورس نیز فصل مجامع و تقسیم سود شرکتها مربوط بوده است. این حرکت در سالهای 90، 92،91 و هم تکرار شد به گونه ای که شاخص بورس در این سالها به خصوص امسال رشد فزاینده ای را تجربه کرده و از 38 هزار واحد در رکوردی بی سابقه به 80 هزار واحد رسید. به این ترتیب با رشد بی سابقه دماسنج بازار سرمایه از ابتدای سال تا کنون و افزایش 42 هزار واحدی این متغیر، این شائبه بیشتر مطرح می شود که آیا ارقام شاخص بورس واقعی است؟ اگرچه از افزایش قیمت‌های جهانی فلزات اساسی، فولاد، طلا ، نفت،رکود بازار های رقیب از جمله عوامل رکورد زنی پی در پی شاخص کل بورس بوده است و اگر چه روند مثبت شاخص به فال نیک گرفته می شود و به اعتقاد مسوولان بورس روش کنونی در محاسبه شاخص روش درست‌تری است، اما این شائبه مطرح می شود که حساسیت به نوسان‌های شاخص بورس تهران باعث شده است تا مدیران بورسی به طراحی شاخص جدیدی دست بزنند که همواره این متغیر را در مسیر صعودی نشان دهد و روش جدید محاسبه شاخص که پایه عددی آن از شاخص قیمت گرفته شده و نحوه محاسبه آن بر مبنای شاخص بازده نقدی و قیمت است، برای جلوگیری از سقوط آن طراحی شود. زیرا همانطور که آمار نشان می‌دهد بعد از تغییر فرمول محاسبه شاخص کل،این متغیر مهم هیچگاه شاهد سقوط 5 هزار واحدی همانند سال های 83 تا 87 نشده و همواره مسیر خوش و خرمی را پیموده است. از سوی دیگر با توجه به تغییر فرمول محاسبه شاخص بورس نمی توان به مقایسه آمار حرکت شاخص از سالهای قبل از آذر 87 پرداخت چرا که نحوه محاسبه شاخص از شاخص قیمت به شاخص نقدی و قیمت تغییر کرده است به طوری که اگر در گذشته قیمت سهام شرکتی بعد از مجمع به خاطر تقسیم سود افت می کرد، شاخص بورس نیز کاهش نشان می داد. در حالیکه در حال حاضر اگر شرکتی سود تقسیم کند و به اندازه سود تقسیمی قیمت بعد از مجمع کاهش یابد شاخص هیچ تغییری نخواهد کرد. لذا با توجه به این موضوع امکان ثبت رکوردهای دیگری برای شاخص کل بورس تا اعداد بالاتر نیز وجود دارد. این در حالی است که مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در سال گذشته نحوه محاسبه شاخص‌های اصلی بورس تهران را مورد ارزیابی قرار داد و با توجه به انتقادات وارده بر نحوه محاسبه شاخص پیشنهادات جدیدی برای نحوه محاسبه ارائه کرده است. همچنین این مرکز اعلام کرد که با توجه به اهمیت حیاتی وجود اطلاعات در بازارهای مالی ضروری است که شاخص قیمت برای تمامی روزهای کاری بورس از تاریخ انقطاع آن در آذرماه 1387 تاکنون محاسبه و منتشر شود. لذا این مرکز پیشنهاداتی را برای محاسبه شاخص ارائه کرد. این مرکز عنوان کرد از آنجا که محاسبه شاخص برای تمامی ساعات معاملاتی دشوار است پیشنهاد می شود حداقل شاخص قیمت بر مبنای قیمت روزانه (قیمت آغازین ، پایانی و یا میانگین این دو) محاسبه شده و در اختیار فعالان بازار شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ قرار گیرد. این کار، عملا امکان انتخاب یکی از دو شاخص قیمت یا بازده کل را برای فعالان بازار فراهم می کند. این در حالی است که مدیر عامل شرکت بورس در مهر ماه امسال در نشست خبری اظهار کرد: قرار است شاخص بازده نقدی منتشر شود که مستقل از شاخص کل، بازده نقدی و بازده قیمت را مورد محاسبه قرار دهد. به گفته قالیباف، نرم افزار این سیستم توسط شرکت بورس در حال تهیه است تا اطلاعات را از سیستم معاملات بگیرد زیرا سیستم معاملات بورس محاسبه شاخص را انجام می‌داد اما تنظیمات آن به شکلی بود که شاخص کل را محاسبه می‌کرد که امیدواریم با طراحی این نرم افزار، شرکت بورس بتواند شاخص قیمت را محاسبه کند. وی اعلام کرد: به دنبال این هستیم تا نرم افزاری طراحی شود که مانند شاخص کل بتواند هر لحظه از زمان بازار مورد محاسبه قرار گیرد و اطلاعات را در اختیار بازار قرار دهد. وی با رد مبهم بودن شاخص کل بورس گفت: شاخص فعلی بورس ابهام ندارد زیرا شاخص‌هایی که طراحی می‌شوند می‌توانند برخی اطلاعات اضافه را در اختیار بازار قرار دهند. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، لذا در شرایطی که هنوز شاخص قیمت مورد محاسبه قرار نگرفته است، فعالان بازار سرمایه همواره از مسوولان تقاضا دارند که شاخص‌های قدیمی بورس را مجددا روی تابلوی بورس نمایش دهند زیرا شاخص قیمت که در گذشته نمایش داده می‌شد مبنایی برای فعالان بازار بود که اکنون وجود ندارد و این موضوع باعث شده است که اطلاعات شاخص قدیمی بورس تهران دیگر قابل مشاهده برای عموم نبوده و مبنای محاسبه دقیقی برای بررسی و تحقیق بر روند شاخص وجود نداشته باشد.
دیدگاه شما