بازارهای دوطرفه (مشتقه)

حسابداری نوین

**دانش هر فرد نه دارایی اوست نه سرمایه او بلکه بدهی او به جامعه است **

تاریخچه شروع معاملات آتی (اوراق مشتقه)

آذرماه ١٣٨ ۴ را می توان به عنوان سرآغاز جشن بلوغ بازار سرمایه ایران قلمداد کرد. زیرا در آن تاریخ طبق تصویب مجلس شورای اسلامی بر اساس قانون جدید بازار سرمایه که توسط دولت محترم به مجلس تقدیم شد، طبق ماده یک (بند یازدهم) معاملات اوراق مشتقه منجمله قراردادهای آتی کالا (Futures) در بورس شکل قانونی پیدا نمود و مراجع تقلید عظام (ایدهم ا. ) نیز قبل از دولت و مجلس بر اساس استفتاآت اخذ شده مجوز لازم را تنفیذ نموده بودند .

کلیات و مفاهیم بازار آتی ها

تاریخچه شروع معاملات آتی (اوراق مشتقه)

در سال ١٨ ۴٨ در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند یعنی گندم بدهند و پول آنرا بستانند .

به تدریج کشاورزان (فروشندگان) و دلالان (خریداران) شروع به نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی را پایه ریزی کردند بدین معنی که :

تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا ) با قیمت توافق شده بفروشد .

در این راستا کشاورز از قبل می داند که وجه خود را دریافت می نماید و دلال نیز از قیمت کالا با خبر می شود و این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است. این نوع قراردادها به سرعت رایج گردید و قراردادها ر ا قبل از تاریخ تحویل دست به دست چرخاند . اگر دلالی احساس می کرد نیازی به گندمندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می فروخت، مشابه آن نیز، تولیدکننده که قصدعدم تحویل گندم را داشت مسئولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می کرد .

قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت . این قراردادها با اندکی تغییرات به سرعت تبدیل به ابزاری حمایتی برای طرفین معامله که بازار بر خلاف نظر آنها حرکت می کرد، تبدیل شد مثلاً در شرایط بد آب و هوا، افرادی که قرارداد فروش گندم منعقدکرده اند، علاقمند هستند، قراردادهای ارزشمند خود ر ا بدلیل کاهش عرضه گندم، نگه دارند، برخلاف آن، چنانچه تولید مازاد بر تقاضا باشد، ارزش قراردادهای فروش نیز کاهش می یابد بعلاوه، این وضعیت معامله گرانی را که قصد خرید و فروش گندم را نداشته و صرفاً بعنوان پذیرش ریسک قیمت گندم وتحصیل سود وارد معامله شده اند را نیز ترغیب می کند . نتیجتاً معامله در قراردادهای آتی حالتی بسیار سودمند در سرمایه گذاری داشته و باعث ورو د کالاهای دیگر به بازار آتی می شود و زمینه ای را ایجاد می نماید که شکل قراردادهای آتی منظم و قانونمند می­شوند و بدنبال آن بورس CBOT در سال ١٨۴٨ در آمریکا شکل می گیرد .

بنابراین بطور اساسی و زیربنایی محلی عمومی برای خریداران و فروشندگان ایجاد می گردد تا برای قراردادهای سلف و آینده خود مذاکره نمایند . شهرت قراردادهای آتی و موفقیت بورس CBOT در شیکاگو باعث رونق بازارهای محلی دیگر گردید تا کالاهای معینی ر ا بر اساس ساختار بومی کشورها پایه ریزی و معامله قراردادهای آتی را تسهیل نماید .

در اوایل قرن بیستم همانطور که سیستم حمل ونقل و ارتباطات رونق بیشتری یافت، انبارهای مرکزی نیز در بازارهای اصلی برای توزیع کالا ها بصورتی مقرون بصرفه و اقتصادی ساخته شدند . کالاهای کشاورزی بطور وسیع تری مورد معامله قرار گرفتند ولی مادامیکه بازار آتی برای هر کالایی خریداران و فروشندگان زیادی داشته باشد، قابل توجه می باشد .

اوراق مشتقه :(Derivatives)

به آن نوع قراردادهای مالی اطلاق می شود که ارزش خود را از کالای فیزیکی (دارایی پایه) می گیرند . دارایی پایه می تواند به شکل سهام، کالا، بورسهای خارجی، نرخهای بهره، صنعت ساخت و ساز یا هر نوع دارایی دیگر باشد .

بطور مشروح امروزه چهار نوع اوراق مشتقه اصلی مورد معامله قرار می گیرد :

قراردادهای سلف (Forwards) ،مختصرا مورد بحث قرار خواهد گرفت .

قراردادهای آتی (Futures) ، به طور مشروح بحث خواهد شد .

قراردادهای اختیار معامله (Options) ، بطور مختصر به آن اشاره خواهد شد .

قراردادهای معاوضه (Swaps) ، فعلاً مورد بحث ما نمی باشد .

قراردادهای مشتقه فوق هم در بورس و هم خارج از بورس نیز قابل معامله هستند .

بعنوان مکانی مرکزی برای خریداران و فروشندگان است . قراردادها در بورس به شکل استاندارد بوده و قیمتهای مربوطه برای تمام کسانی که وارد بازار می­شوند یکسان است . قیمتهای بورس به شکل سیستم حراج مستمر توسط کارگزارانی که از طرف مشتریان خود، شرکتها یا خودشان فعالیت می کنند، تعیین می گردد . این سیستم حراج منجر به ایجاد و پذیرش وسیع قیمت مرجع در خصوص کالای مورد معامله گردیده و به کشف قیمت معروف است . تمام شرکت کنندگان در قرارداد آتی با مشخصات کیفی، کمی و شرایط تحویل یکسان کالا روبرو هستند .

وظیفه بورس کالا

بورس برای خود موقعیت معاملاتی تعیین نمی کند و به افراد نیز به داشتن موقعیت معاملاتی توصیه خاصی نمی کند . مسئولیت بورس این است که بازار معاملات آتی را سالم و نظام یافته نماید . تمام بورسها دارای قوانین منظم ومدون می باشند و از هویت و موقعیت معاملاتی افراد باخبر هستند اعضایی که قوانین بورس را بهم بریزند، متحمل جریمه یا مشمول مجازاتهای دیگر خواهند شد .

معاملات فرا بورسی (OTC)

معامله فرابورسی نوعی از معامله جایگزین است که به شبکه معامله گرانی که بطور حضوری با یکدیگر ملاقات نمی کنند اطلاق می شود و از طریق تلفن، کامپیوتر با یکدیگر ارتباط برقرار می­کنند. معاملات مذکور اغلب بین مؤسسات مالی انجام شده بازارهای دوطرفه (مشتقه) و نیز می تواند بعنوان ابزارهای رایج میان بازارسازان تلقی گردد . تمام سخنان معامله گران پشت تلفن ضبط می شود تا چنانچه اختلافی بین معامله گران رخ دهد به آن استناد شود . خریدار و فروشنده می توانند نحوه قراردادهای معامله شده در بازارهای فرا بورسی (OTC) را بدلخواه خود در آورند، لذا نیازی نیست شرایط قرارداد عیناً مشابه آنچه در بورس عمل می شود، تعیین گردد .

انواع بازارهای فرا بورسی (OTC)

در دنیا سه نوع بازار فرا بورسی وجود دارد :

١ - بازار معاملاتی سنتی :

در این بازار معامله گران بعنوان بازار ساز، قیمت خرید و فروش خود را اعلام می کنند . معامله گران قیمتهای خود را پیشنهاد داده و قیمت قابل اجرا از طریق تلفن مذاکره شده و یا برخی اوقات از طریق سایتهای مخابراتی اعلام می شود . این گونه معاملات بنام معامله دو طرفه خوانده شده زیرا دو طرف معامله از قیمتی که در یک مقطع زمانی توسط تلفن ارائه میشود، مطلع می­گردند .

٢ - بازار معاملاتی الکترونیکی :

این بازار تقریباً شبیه معاملات الکترونیکی در بورس است ولی به این دلیل بازارهای فرابورسی خوانده می شود که از استاندارد کمتری برخوردار و فاقد قرارداد طراحی شده و فاقد معاملات مشتقه شفاف می باشد .

٣ - بازار معاملاتی بهینه :

بازار معاملاتی اخیر ترکیبی از دو بازار پیشین بوده و معامله گر بر اساس آنها به معاملات الکترونیکی می پردازد . معامله گر قیمت خرید و فروش خود را انحصاراً به اطلاع فعالان بازار می­رساند. معامله گر در این شکل معامله بعنوان طرف معامله در هر قرارداد عمل کر ده لذا نصف ریسک اعتباری در بازار به او برمیگردد .

تعریف قرارداد سلف، قرارداد آتی، اختیار معامله

قرارداد سلف، بازارهای دوطرفه (مشتقه) توافقی است بین دو طرف که خارج از بورس منعقد می شود و به منظور خرید یا فروش یک دارایی در تاریخ آینده با قیمت مورد توافق دو طرف هنگام امضاء قرارداد تعیین می گردد و جزء قدیمی ترین و ابتدایی ترین قراردادهای مشتقه تلقی می شود .

قرارداد آتی توافقی است بین دو طرف که در بورس منعقد می شود و به منظور خرید یا فروش مقداری معین و با کیفیتی مشخص از یک دارایی در زمان مشخصی در آینده با قیمت مورد توافق هنگام امضاء قرارداد تعیین می گردد .

قرارداد اختیار معامله :

این قرارداد دو طرف دارد :

١ - خریدار اختیار معامله و قرارداد آن عبارتست از :

قراردادی است که به دارنده آن حقی را جهت خرید یا فروش یک دارایی پایه (کالا) در زمانی مشخص و قیمتی معین در آینده بدون اینکه اجباری در معامله داشته باشد را می دهد .

٢ - فروشنده اختیار معامله و قرارداد آن عبارتست از :

قراردادی است که چنانچه خریدار تقاضای اجرای تعهد فروشنده را بنماید، فروشنده موظف به اجرای تعهد و فروش دارایی (کالا) به خریدار می باشد .

فروشنده اختیار مبلغی را بعنوان پشتوانه قیمت معامله بنام حق بیمه (Premium) از خریدار دریافت می کند .

با عرض سلام به خدمت بازدید کنندگان محترم
امیدوارم که مطالب این ویلاگ مورد عنایت شما قرار گیرد
با تشکر
سجاد سالاری
کارشناس ارشد حسابداری دانشگاه مازندران
به نام خداي حسابگر و حسابرس ،حسابدار زمين و آسمان و هر آنچه در اوست. هم او که افتتاحيه و اختتاميه‌ي همه‌ي کتاب‌ها و حساب‌ها است.

ترازش هميشه موزون است و موجودي‌هايش همواره در فزون. مطالبات مشکوک الوصولي ندارد، زيرا کسي از قدرت لايزال او نمي‌تواند بگريزد. استهلاک انباشته محاسبه نمي‌کند چون در سيطره‌ي حسابداري او چيزي بي‌ارزش نمي‌شود. به کسي ماليات نمي‌دهد و از کسي به ناحق چيزي نمي‌گيرد. نه شرکت سهامي است و نه تضامني. هيچ شراکتي با احدي ندارد. خود مالک است و بي‌رقيب. تلفيق و ادغام و ترکيب در حوزه‌ي شخصيتش پيش‌بيني شده است. حسابداري تورمي ندارد، زيرا ارزش‌ها در نظرش تغيير ناپذيرند. حسابداريش آن‌قدر خالص است که دوره‌ي مالي در آن تعريف ناشدني و واحد پولي در آن بي‌معنا است. عملکرد او به دوره‌ي محدودي منحصر نيست و ازل تا ابد را در بر مي‌گيرد. تداومش يک فريضه نيست، بلکه يک اصل و حقيقتي محض است. مديريتش حسابداري و حسابداريش مديريت که بر مدار عدالت استوار است و به مثقال و ذره هم مي‌رسد و چيزي از قلم نمي‌افتد. فضل و بخشش او بر محور اهميت مي‌چرخد و سرمايه‌ي بندگان اميدواري به اوست و همان است که رهايي‌بخش آنان از حساب و کتاب روز جزا خواهد بود .

روش معامله در بازار آتی | مراحل انجام معامله در بازار آتی

روش معامله در بازار آتی چگونه است؟ بازار آتی با وجود قابلیت های جذاب و منحصر به فردی مثل داشتن اهرم مالی، دوطرفه بودن و فرصت آربیتراژ، ریسک زیادی دارد، از همین روی برخی از معامله ‌گران در بدو ورود به این بازار، با ترس و اضطراب برای انجام معاملات، روبرو هستند. در این مطلب با عنوان روش معامله در بازار آتی اینکه بازار آتی چیست ، چگونه وارد بازار آتی شویم و سرمایه گذاری در بازار آتی بورس چه شرایطی دارد را در این مطلب به تفصیل بررسی خواهیم کرد. پس اگر مشتاقید در خصوص با بازار آتی کالا بیشتر آشنا شوید و دریابید روش معامله در بازار آتی به چه صورت است، حتما این مطلب رو تا انتها مطالعه کنید.

روش معامله در بازار آتی

معاملات آتی سکه و سهام از جمله معاملاتی است که می ‌توان با سرمایه کم نیز آن را در دستور کار قرار داد. شما می ‌توانید با سرمایه کمی وارد شوید، ولی حتی بیشتر از ۵ برابر آورده خود سود به دست آورید. البته این موضوع شایان ذکر است که به همان میزان که سود شما بیشتر می‌ شود، ریسک سرمایه ای بیشتری را متحمل می شوید. معاملات آتی دسته از انواع اوراق مشتقه هستند که ریسک خرید و فروش را برای خریدار و فروشنده کاهش خواهد داد.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

در بازار آتی ایران، کالاهایی مثل زیره، زعفران و پسته مورد معامله قرار می‌گیرند. پس از دریافت کد معاملاتی آتی از کارگزاری مورد نظر خود، آموزش در این حوزه می‌ تواند شما را به سطح یک معامله ‌گر حرفه‌ ای برساند. آموزش برای معامله ‌گری برای انواع بازارها لازم و ضروری است و در ادامه این مطلب آموزشی هم می توانید به سواد خود در خصوص روش معامله در بازار آتی اضافه کنید و اگر هم چیز زیادی در این زمینه نمی دانید، دید خوبی راجب سرمایه گذاری در بازار آتی کالا پیدا کنید.

بازار آتی چیست؟

بازار آتی بازاری است تحت نظارت سازمان بورس که مردم در آن به معامله‌ گری یک کالا مثل زعفران و … می ‌پردازند، ولی قیمت مورد نظر را برای آینده انتخاب می ‌کنند. معاملات به شکل آنلاین یا تلفنی صورت می پذیرد و می ‌توان بدون رد و بدل کردن کالای فیزیکی و از خانه یا هرجای دیگر با داشتن اینترنت در این بازار سود یا زیان کرد. در بازار آتی می ‌توان از نزول ‌های قیمتی هم سود برد به شرطی که شما در ابتدا نزول قیمت را تحلیل کرده باشید. بد نیست بدانید که شما در این بازار می ‌توانید بدون داشتن کالای مورد نظر، فروشنده باشید و در صورتی که قیمت نزولی باشد از نزول سود ببرید و اگر خریدار باشید از صعود قیمت سود خواهید برد. در حقیقت فعالان این بازار به ۳ دسته تقسیم بندی می شوند که به شرح زیر است :

1. خریداران کالا؛ افرادی که به کالایی به عنوان مثال سکه در آینده نیاز دارند، امروز در بازار آتی با قیمت معین پیش خرید می ‌کنند.
2. نوسان‎گیرها؛ افرادی که قصد خرید و فروش فیزیکی اصل کالا را ندارند، بلکه قصد دارند با تخمین درست روند قیمت کالا سود بسیاری کسب کنند.
3. فروشندگان کالا؛ افرادی که می خواهند در آینده کالا به عنوان مثال سکه خود را بفروش برسانند، امروز قادر هستند به قیمت معین برای ماه دلخواه در آینده پیش فروش نمایند.

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی یعنی الان ما برای خرید کالایی اقدام می کنیم، ولی نمی خواهیم همین الآن آن کالا را تحویل بگیریم و در حقیقت قصدمان این است که چند ماه بعد کالا را تحویل گرفته و پول آن را بپردازیم، لذا به قراردادی که طی آن کالایی را در حال حاضر و با قیمت مشخصی خریداری ‌کنیم اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت می‌گیرد، قرارداد آتی گفته می شود. در این قرارداد طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده هستند و برای تضمین انجام تعهد باید خریدار و فروشنده هر کدام مبلغی را نزد شخص امینی قرار دهند.

این را در نظر داشته باشید که قرارداد آتی قراردادی دو طرفه است و می‌ توانیم بدون در اختیار داشتن کالا همین الان کالا با مشخصات معین را به فروش برسانیم و پس از چند ماه آن را با قیمتی که اکنون توافق کردیم تحویل بدیم و پول آن را دریافت کنیم. این نوع معامله برای افرادی که می خواهند ریسک خود را کم کنند، بهترین گزینه به حساب می آید، مانند کشاورزان و تولیدکنندگان موادغذایی. کشاورز قصد دارند اطمینان یابند در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان باشد و کارخانه هم برای برنامه ‌ریزی و بودجه ‌بندی نیاز دارد مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص نماید.

چگونه در بازار آتی ۴ برابر سرمایه خود سود/زیان کنیم؟

این بازار مشابه بازار جهانی فارکس، امکان استفاده از اهرم را داراست. اهرم بدین معنی است که برای مثال سود و زیان شما ۴ برابر حساب خواهد شد و شما با چند برابر دارایی خود معامله انجام می ‌دهید. به عنوان مثال چنانچه شما خریدار باشید و به اندازه ۸ میلیون تومان قرارداد خرید یک کالا را اخذ کرده باشید، وقتی آن کالا ۱۰ درصد رشد کند، دارایی شما ۴۰ درصد افزایش خواهد یافت، یعنی بیش از ۳ میلیون تومان سود کرده ‌اید که البته هنگام زیان هم ریسک بالاتری را پذیرفته ‌اید و ضررهایتان ۴ برابر حساب خواهد شد.

مزایای خرید و فروش در بازار آتی

• معافیت مالیاتی
• واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتری
• امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی
• امکان برداشت یک روزه موجودی از حساب، کارمزدهای بسیار پایین
• وجود اهرم در معاملات؛ یعنی قادریم با چندین برابر پول خود معامله کنیم
• تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود است
• دو طرفه بودن بازار؛ هم از بالا رفتن قیمت می‌ توان سود کرد و هم از افت قیمت‌‌ ها

اهرم مالی بازار آتی یعنی چی و چرا این اهرم برای بورس بازان جذابیت دارد؟

همان طور که می دانید از اهرم در مواقعی بهره می گیریم که قصد داریم با وارد کردن نیرویی کوچک، نتیجه‌ ای بسیار بزرگ ‌تر کسب کنیم. افراد با هوش مالی بالا همواره به دنبال یافتن فرصت‌ های سرمایه ‌گذاری با قابلیت اهرمی هستند، اهرم می ‌‎تواند با تغییر در زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایه‌ گذاران فرصت ثروتمند شدن بدهد. این را از خاطر نبرید که استفاده اشتباه از وضعیت‌ های اهرمی می ‌تواند به شکست ‌های سنگین مالی منجر شود، بنابراین افرادی با درجه ریسک‌ پذیری بالاتر و هوش و ذکاوت بالا همیشه به دنبال سرمایه گذاری ‌های با اهرم بالاتر می باشند.

بازار آتی این اهرم را به وسیله سرمایه اولیه در اختیار معامله ‌گران سکه قرار داده است. یعنی با در اختیار داشتن مبلغ یک سکه بهار آزادی می ‌توانند بر روی ۱۰ سکه سرمایه ‌گذاری نمایند و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰ برابری به حساب آن‌ ها منظور گردد. در معاملات آتی سکه مشتری با واریز مبلغی به عنوان ضمانت، حدود قیمت یک سکه نزد بورس کالا می ‌تواند اقدام به خرید و یا فروش ۱۰ سکه نماید، در صورت پیش ‌بینی درست قیمت سکه، سود مشتری به حسابش واریز و در صورت زیان از مبلغ ضمانت مشتری برداشت و به حساب طرف مقابل واریز خواهد شد.

دو طرفه بودن بازار آتی یعنی چی؟

در بازار نقدی افراد وقتی سکه طلا را می خرند، این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آنها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند. یعنی معامله‌ گران تنها وقتی قادرند از بازار سود مناسبی را به دست آورند که قیمت‌ ها با افزایش روبرو شود، اما وقتی که قیمت طلا در حال کاهش است، عملا نمی ‌توانند انتظار سود داشته باشند، تنها می ‌توانند در صورت دارا بودن سکه با فروش آن از ضرر یا افزایش آن جلوگیری کنند. برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی سکه، افراد می ‌توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب نمایند.

یعنی وقتی قیمت افزایش پیدا می کند، افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را می فروشند. از طرف دیگر وقتی سرمایه ‌گذاران پیش ‌بینی می ‌کنند که قیمت‌ ها کاهش می یابد، در قیمت بالاتر اقدام به پیش ‌فروش سکه کرده و پس از کاهش قیمت‌ ها اقدام به خرید همان تعداد سکه می ‌کنند و از اختلاف بین فروش و خرید منفعت کسی می ‌کنند. این موجب خواهد شد که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما بتوانید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت ‌ها در هر طرف کسب سود نمایید.

وجه تضمین قرارداد یعنی چی؟

در قرارداد آتی برای اطمینان از انجام تعهدات، هر یک از طرفین معامله درصدی از ارزش قرارداد را به عنوان “وجه تضمین اولیه” نزد کارگزار سپرده ‌گذاری می ‌کنند که متناسب با تغییر ارزش قراردادهای آتی، حساب هر یک از طرفین تعدیل می ‌شود. بر همین اساس مبلغ وجه تضمین اولیه متغیری است که طبق فرمول تسویه روزانه قراردادهای آتی در بورس کالا تعیین و اعلام می شود، لذا با کاهش قیمت ها، این مبلغ از حساب سپرده خریدار کسر و به حساب سپرده فروشنده افزوده می‌ شود و بالعکس.

مراحل انجام معامله در بازار آتی چگونه است؟

افرادی که علاقه ‌مند به فعالیت در بازار آتی کالا هستند، باید برای انجام معامله مراحل زیر را به ترتیب طی کنند :

آشنایی با اصول و مفاهیم قراردادهای آتی

با توجه به ماهیت تعهدی قراردادهای آتی و دو طرفه بودن بازار، سازوکار معاملات در این بازار نسبت به بازارهای نقدی مثل سهام بورس متفاوت و سخت تر است. بنابراین علاقمندان باید پیش از ورود به این بازار، با ماهیت و اصول قراردادهای آتی به خوبی آشنایی پیدا کنند.

آشنایی با بازار دارایی‌های پایه قراردادهای آتی

معامله‌گران بازار آتی، علاوه بر آگاهی و شناخت نسبت به اصول و مفاهیم قراردادهای آتی و همچنین سازوکار انجام معاملات، می‌بایست از آخرین اخبار مرتبط با بازار دارایی‌های پایه (زعفران، پسته و زیره سبز) و همچنین عوامل تاثیر گذار بر قیمت این دارایی‌ها مطلع باشند. از آن جایی که زعفران، پسته و زیره هر سه محصولات کشاورزی و صادراتی هستند، نحوه تحلیل قیمت آن‌ها تاحدی مشابه هم است.

تجزیه و تحلیل قیمت دارایی‌های پایه

معامله‌ گران پس از طی دو مرحله فوق، یعنی آشنایی با بازارهای دوطرفه (مشتقه) اصول قراردادهای آتی و جمع ‌آوری اطلاعات در خصوص بازار پایه قراردادهای آتی، باید اقدام به تجزیه و تحلیل قیمت کنند. برای پیش‌ بینی قیمت‌ ها در بازار آتی می ‌توان از مبانی تحلیل تکنیکال و بنیادی استفاده کرد. شایان ذکر است برای تحلیل تکنیکال در بازار آتی باید تایم فریم‌ های کوتاه مثل ۱۵ دقیقه، نیم ساعته، ۴۵ دقیقه در نظر گرفته شود.

علاوه بر این، معامله‌ گران می‌ توانند با استفاده از تکنیک تابلو‌خوانی گرایش فعالان بازار جهت خرید یا فروش را شناسایی کنند و برای گرفتن موقعیت خرید یا فروش در بازار آتی تصمیم‌ گیری کنند. همچنین در زمان ‌هایی که بازار با هیجان شدیدی همراه است، معامله ‌گران قادرند برای پیش ‌بینی روند قیمت از استراتژی ACD در کنار دیگر تحلیل‌ های خود استفاده نمایند.

انجام معامله

آخرین مرحله، انجام معامله است. در واقع هر معامله‌ گر طبق تحلیل و پیش ‌بینی خود از قیمت دارایی پایه قراردادهای آتی، اقدام به معامله می کنند. در بازار آتی به دلیل ماهیت تعهدی قراردادها، هنگام انجام معامله نیاز نیست کل ارزش معامله پرداخت شود. کافیست به میزان وجه تضمین اولیه در حساب در اختیار بورس موجودی باشد و فرد طبق پیش ‌بینی خود می ‌تواند موقعیت خرید یا فروش اخذ نماید. این را هم باید در نظر داشت که در بازار آتی حتی بدون در اختیار داشتن دارایی ‌هایی مانند زعفران، پسته و زیره و تنها با واریز وجه تضمین، می ‌توان اقدام به فروش قراردادهای آتی کرد. معامله ‌گران مبتدی پیش از انجام معامله لازم است چند نکته را مد نظر قرار بدهند تا احتمال زیان برای آن‌ ها محدود گردد :

• معاملات خود را از یک قرارداد آغاز کنید. به عنوان مثال معاملات خود را تنها در قرارداد آتی زعفران دی ماه انجام دهید و در سایر قراردادهای فعال، معامله نکنید.
• با تنها ۱ یا ۲ موقعیت، اقدام به انجام معامله کنید. تعداد موقعیت کم، در ابتدای معاملات موجب می شود معامله‌ گران بدون ترس و نگرانی از زیان ‌های سنگین، با زیر و بم بازار آتی آشنا شوند.
• با توجه به این موضوع که در ساعات ابتدایی و انتهایی بازار هیجان بیشتر است، همواره پیشنهاد می کنیم معامله ‌گران مبتدی در ۲۰ دقیقه ابتدایی و انتهایی بازار معامله نکنند تا درگیر هجانات بازار نشوند.

اهمیت آموزش برای معامله در بازار آتی

بازار آتی کالا مثل فارکس اهرم های مالی را مورد استفاده قرار می دهد. استفاده از اهرم مالی در قراردادهای آتی، یکی از دلایل جذابیت های این بازار برای فعالین بورس است. اگر شما ۵ سکه طلا خریداری کنید و قیمت سکه نسبت به روز پیش پنج درصد افزایش پیدا کند، اما دارایی شما ۲۰ درصد رشد کند، در اینجا می توان گفت که اهرم مالی سرمایه گذاری شما ۱ به ۴ است. البته باید در نظر داشت که هنگام زیان هم ریسک بالاتری را پذیرفته اید. واضح است که با پذیرش ریسک در این گونه معاملاتی که با اهرم مالی انجام می شود باید آموزش به صورت جدی تری در دستور کارتان قرار گیرد.

به خاطر این که در کنار پذیرش ریسک سیستماتیک، افزایش اهرم مالی در معاملات نیز اصل سرمایه را با خطر روبرو خواهد کرد. معامله کردن در بازار سهام، بسیار متفاوت تر از بازار آتی است. در شرایط نزولی بازار، سرمایه شما نهایتا تا ۴۰ درصد متحمل ضرر خواهد شد اما در بازار آتی به علت استفاده از اهرم مالی امکان اینکه سرمایه شما به صفر برسد و کاملا از بین رود، بسیار محتمل است. لذا عدم آموزش در بازار آتی می تواند سرمایه شما را مورد تهدید جدی قرار دهد. با توجه به مطالب گفته شده، اهمیت آموزش در این بازار خیلی احساس می شود، از همین روی حتما باید برای افزایش آگاهی در این زمینه همواره در حال کوشش باشید.

نتیجه گیری و کلام پایانی

پس فهمیدیم که معاملات آتی به دسته ای از معاملات می گویند که فردی قصد خرید کالایی را دارد، ولی دریافت و پرداخت وجه آن در آینده اتفاق رقم می ‌خورد. معاملات آتی دسته از انواع اوراق مشتقه هستند که ریسک خرید و فروش را برای خریدار و فروشنده کاهش خواهد داد. در بازار آتی ایران، کالاهایی مانند زیره، زعفران و پسته مورد معامله قرار می‌گیرند. پس از دریافت کد معاملاتی آتی از کارگزاری مورد نظر خود، آموزش در این حوزه می ‌تواند شما را به سطح یک معامله‌ گر حرفه ‌ای برساند. آموزش برای معامله‌ گری برای انواع بازارها لازم است. در بازار سهام، علم تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادین و تابلو خوانی می ‌تواند منجر به انتخاب درست یک سهم و در نهایت فرد به بازدهی مناسبی برسد.

در بورس کالا اقلام گوناگون کالایی مانند فلزات، کالاهای کشاورزی، محصولات صنعتی و معدنی قابل معامله و پذیرش هستند به شرط این که استانداردها و شرایط مورد نظر بورس را کسب نمایند. بنابراین ویژگی اصلی کالاهای بورسی احراز شرایط استاندارد بورس جهت معامله است که این شرایط شامل کیفیت کالا، نحوه تحویل، اندازه قراردادها، کارمزدها، جریمه‌ ها و … است. به شکل کلی باید گفت که معاملات آتی خطر ندارد. معامله گرانی خطرناک ‌اند که معامله آتی را نمی ‌شناسند، اما وارد معامله آتی می‌ شوند. روش تسویه را نمی‌ دانند و با چگونگی پوشش ریسک آشنایی ندارند، به همین خاطر لازم است معامله گران پیش از هر چیز با معاملات آتی آشنا شوند.

همچنین در این مطلب، مراحل انجام معامله در بازار آتی را با هم بررسی کردیم؛ مراحلی که شامل آشنایی با مفاهیم اولیه، آشنایی با بازار دارایی‌های پایه، بازارهای دوطرفه (مشتقه) تجزیه و تحلیل و در نهایت انجام معامله می‌شود. در نظر داشته باشید که هیچ چیز به اندازه تجربه، هنر معامله‌ گریِ معامله گران را تقویت نمی‌ کند. معامله ‌گران تازه کار بهتر است در شروع مسیر با یک یا دو قرارداد و با گذاشتن حد سود و زیان برای معاملات خود، کسب تجربه کنند و مهارت معامله‌ گری خود را با معاملات روزانه بهبود ببخشند. دانستیم که وجود اهرم در معاملات و دو طرفه بودن بازار به ما کمک می ‌کند تا سود قابل توجهی از سرمایه ‌گذاری خود به دست آوریم. همچنین بازار آتی هم برای کسانی مورد استفاده است که می خواهند ریسک خود را کاهش دهند و هم برای نوسان ‌گیران که قصد دارند از تغییرات قیمت سود کسب کنند.

در پایان امیدوارم از این مقاله آموزشی با عنوان روش معامله در بازار آتی نهایت استفاده رو برده باشید.

هر گونه سوال و یا ابهامی در خصوص آموزش روش های معامله در بازار آتی داشتید، از طریق قسمت ارسال نظرات و دیدگاه ها با و دیگر مخاطبان سایت کد بورسی در میان بگذارید.

انجمن علمی مدیریت دانشگاه شهید بهشتی

به وبلاگ انجمن علمی مدیریت خوش آمدید. این وبلاگ در تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۸۸ توسط جمعی از اعضا راه اندازی شد. با نظرات،انتقادات و پیشنهادات خود به بهتر شدن این وبلاگ سرعت ببخشید پذیرای نظراتتان هستیم. صفحات وبلاگ انجمن علمی مدیریت عبارتند از: وبلاگ عمومی دانشجویان رشته مدیریت : www.modiransbu.blogsky.com وبلاگ ویژه دانشجویان ورودی جدید رشته مدیریت: www.sbumanagers.blogsky.com پست الکترونیکی انجمن علمی مدیریت: [email protected] ادامه.

نظرسنجی

روزانه‌ها

• سایت جدید انجمن علمی مدیریتاز این به بعد مطالب جدید در این سایت قرار می گیرد.
• مدیران آموزشی فردا
• لینک باکس مدیریت
• مجله الکترونیکی ویستا:موفقیت-شماره سوم-کسب و کار
• راهکار مدیریت
• پایگاه اطلاعات علمی مدیریت
• پایگاه تخصصی اتاق مدیریت ارتباط با مشتری
• وب‌سایت مرجع متخصصین ایران
• انجمن مدیریت ایران
• سازمان مدیریت صنعتی
• وب سایت مرجع مدیران
• دایرة المعارف مالی و سرمایه گذاری
• پایگاه اطلاع رسانی ثبت کنفرانس‌ها و همایش‌ها
• وب‌سایت دکتر احمد روستا
• وب‌سایت دکتر حسین عبده تبریزی

پیوندها

• انجمن علمی حسابداری دانشکده
• آموزش سرمایه گذاری و مدیریت سرمایهدانلود رایگان مقالات مالی و سرمایه گذاری
• سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
• وبلاگ جشن فارغ التحصیلی ۸۵ های دانشکده
• پرتال دانشگاه شهید بهشتی
• دانشکده مدیریت دانشگاه شهید بهشتی
• وبلاگ دانشجویان مدیریت IT دانشکده
• پارک بازاریابی ایران
• سایت جدید انجمن علمی مدیریت دانشگاه شهید بهشتی

دسته‌ها

ابر برجسب

برگه‌ها

• سایت جدید انجمن علمی مدیریت

جدیدترین یادداشت‌ها

• سایت جدید انجمن علمی مدیریت
• تست خودشناسی
• چگونه یک Search آسان داشته باشیم؟
• تولید کاربردی
• موفقیت شرکت خودروساز ژاپنی ؛ چرا و چگونه ؟ ؟
• مدیریت تعارض
• طنزهای مدیریتی
• مفاهیم زیرساختی مدیریت
• تکنیک های زبانی
• معرفی کتاب: هنر رزم
• کایزن (بهبود مستمر)
• تولید ناب
• سازمان و مسئولیت‌های اجتماعی
• برند رهبری-(Brand Leadership)
• شرکت بوئینگ (Boeing) از بنگاه های برتر جهانی
• تست میزان پرورش نیم کره راست مغز!
• روانشناسی و مدیریت خشم
• کارآفرینی و کارآفرین شدن
• رموز موفقیت یک کارآفرین خارجی(ری کراک در مک دونالد)
• ۱۴ اشتباه مهلک مدیران
• تصمیم گیری
• مدیریت استراتژیک+۳رویکرد برتر در آن
• خلاصه‌ی مفاهیم مدیریت
• کوتاه، اما خواندنی
• اندر فواید بحران اقتصادی
• نقش مدیریت منابع انسانی سازمانها در مواجهه با بحران اقتصاد جهانی
• مدیریت استعداد(همسو سازی عملکرد کارکنان)
• سامانه‌ی مدیریت در تئوری آشوب.
• زبان بدن
• اصول مهم موفقیت بیل گیتس
• مفاهیم سازمانی
• اصول یک مصاحبه ی کاری خوب
• سریال ۳۰۰ نکته درباب مدیریت اسلامی-قسمت(۵)م
• مفاهیم سازمانی
• از رهبری سطح پنجم به سطح تعالی در رهبری
• سریال ۳۰۰ نکته درباب مدیریت اسلامی-قسمت(۴)م
• مدیریت زمان
• چهارده اصل دمینگ
• سریال ۳۰۰ نکته درباب مدیریت اسلامی-قسمت(۳)م
• تصمیم گیری گروهی

نویسندگان

بایگانی

تقویم

ش	ی	د	س	چ	پ	ج
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10 بازارهای دوطرفه (مشتقه)	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

جستجو

تاریخچه شروع معاملات آتی (اوراق مشتقه)- بخش اول

تاریخچه شروع معاملات آتی ( اوراق مشتقه)

تولیدکنندگان گندم شیکاگو در سال 1848 برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند بازارهای دوطرفه (مشتقه) یعنی گندم بدهند و پول آن را بستانند . به تدریج کشاورزان (فروشندگان) و دلالان (خریداران) شروع را پایه ریزی (Futures) به گرفتن نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده کردند و زمینه معاملات آتی کردند، بدین معنی که تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد. در این راستا کشاورز از ق بل می داند که وجه خود را دریافت می کند و دلال نیز از قیمت کالا با خبر می شود و این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است . این نوع قراردادها به سرعت رایج شد و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل دست به دست چرخاند . اگر دلالی احساس می کرد نیازی به گندم ندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می فروخت ، مشابه آن نیز ، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت مسوولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می کرد . قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت . این قر اردادها با اندکی تغییرات به سرعت تبدیل به ابزاری حمایتی برای طرفین معامله که بازار بر خلاف نظر آنها حرکت می کرد ، تبدیل شد . مثلا در شرایط بد آب و هوا ، افرادی که قرارداد فروش گندم منعقد کرده اند ، علاقه مند هستند ، قراردادهای ارزشمند خود را به دلیل کاهش عرضه گندم ، نگه دارند ، برخلاف آن ، چنانچه تولید مازاد بر تقاضا باشد ، ارزش قراردادهای فروش نیز کاهش می یابد . به علاوه ، این وضعیت معامله گرانی را که قصد خرید و فروش گندم را نداشته و صرفا به عنوان پذیرش ریسک قیمت گندم و تحصیل سود وارد معامله شده اند نیز تر غیب می کند . درنتیجه معامله در قراردادهای آتی حالتی بسیار سودمند در سرمایه گذاری داشته و باعث ورود کالاهای دیگر به بازار آتی می شود و زمینه ای را ایجاد می کند که شکل در سال 1848 در آمریکا شکل م ی گیرد . CBOT قراردادهای آتی منظم و قانونمند می شوند و به دنبال آن بورس بنابراین به طور اساسی و زیربنایی محلی عمومی برای خریداران و فروشندگان ایجاد می گردد تا برای قراردادهای سلف و آینده خود مذاکره کنند .

در شیکاگو باعث رونق بازارهای محلی دیگر شد تا کالاهای CBOT شهرت قراردادهای آتی و موفقیت بورس معینی را بر اساس ساختا ر بومی کشورها پایه ریزی و معامله قراردادهای آتی را تسهیل کند . در اوایل قرن بیستم همان طور که سیستم حمل ونقل و ارتباطات رونق بیشتری یافت ، انبارهای مرکزی نیز در بازارهای اصلی برای توزیع کالاها به صورتی مقرون به صرفه و اقتصادی ساخته شدند . کالاهای کشاورزی ب ه طور وسیع تری مورد معامله قرار گرفتند ولی مادامی که بازار آتی برای هر کالایی خریداران و فروشندگان زیادی داشته باشد ، قابل توجه است .

(OTC) معاملات فر ابورسی

معامله فرابورسی نوعی از معامله جایگزین است که به شبکه معامله گرانی که به طور حضوری با یکدیگر ملاقات نمی کنند ، اطلاق می شود و از طریق تلفن ، و یا کامپیوتر با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند . معاملات مذکور اغلب بین موسسات مالی انجام شده و نیز می تواند به عنوان ابزارهای رایج میان بازارسازان تلقی گردد .

تمام سخنان معامله گران پشت تلفن ضبط می شود تا چنانچه اختلافی بین معامله گران رخ دهد به آن استناد شود.

خریدار و فروشنده می توانند نحوه قراردادهای معامله شده در بازارهای فرا بورسی (OTC) را به دلخواه خود در آورند، لذا نیازی نیست شرایط قرارداد عینا مشابه آنچه در بورس عمل می شود، تعیین گردد .

انواع بازارهای فر ابورسی (OTC)

در دنیا سه نوع بازار فرا بورسی وجود دارد :

1. بازار معاملاتی سنتی :

در این بازار معامله گران به عنوان بازار ساز ، قیمت خرید و فروش خود را اعلام می کنند . معامله گران قیمت های خود را پیشنهاد داده و قیمت قابل اجرا از طریق تلفن مذاکره شده و یا برخی اوقات از طریق سایت های مخابراتی اعلام می شود . این گونه معاملات به نام معامله دو طرفه خوانده شده زیرا دو طرف معامله از قیمتی که در یک مقطع زمانی توسط تلفن ارائه می شود ، مطلع می گردند .

2. بازار معاملاتی الکترونیکی :

این بازار تقریبا شبیه معا ملات الکترونیکی در بورس است ولی به این دلیل بازارهای فرابورسی خوانده می شود که از استاندارد کمتری برخوردار و فاقد قرارداد طراحی شده و فاقد معاملات مشتقه شفاف می باشد .

3. بازار معاملاتی بهینه :

بازار معاملاتی اخیر ترکیبی از دو بازار پیشین بوده و معامل ه گر بر اساس آنها به معاملات الکترونیکی می پردازد . معامله گر قیمت خرید و فروش خود را انحصارا به اطلاع فعالان بازار می رساند . معامله گر در این شکل معامله به عنوان طرف معامله در هر قرارداد عمل می کند ، لذا نصف ریسک اعتباری در بازار به او برمی گردد .

مفاهیم قرارداد سلف ، قرارداد آتی ، اختیار معامله

قرارداد سلف ، توافقی است بین دو طرف که خارج از بورس منعقد می شود و به منظور خرید یا فروش یک دارایی در تاریخ آینده با قیمت مورد توافق دو طرف هنگام امضای قرارداد تعیین می گردد و جزو قدیمی ترین و ابتدایی ترین قراردادهای مشتقه تلقی می شود .

قرارداد آتی :

قرارداد آتی توافقی است بین دو طرف که در بورس منعقد می شود و به منظور خرید یا فروش مقداری معین و با کیفیتی مشخص از یک دارایی در زمان مشخصی در آینده با قیمت مورد توافق هنگام امضای قرارداد تعیین می گردد.

قرارداد اختیار معامله :

این قرارداد دو طرف دارد :

1. خریدار اختیار معامله و قرارداد آن عبارت است از :

قراردادی که به دارنده آن حقی را جهت خرید یا فروش یک دارایی پایه (کالا) در زمانی مشخص و قیمتی معین در آینده بدون اینکه اجباری در معامله داشته باشد ، می دهد .

2. فروشنده اختیار معامله و قرارداد آن عبارت است از :

قراردادی که چنانچه خریدار تقاضای اجرای تعهد فروشنده را بنماید ، فروشنده موظف به اجرای تعهد و فروش دارایی (کالا) به خریدار می باشد . فروشنده اختیار مبلغی را به عنوان پشتوانه قیمت معامله به نام حق بیمه از خریدار دریافت می کند . ( Premium )

تفاوت بین بازار نقدی و آتی :

کالاها در دو بازار نقدی و آتی مورد معامله قرار می گیرند، گرچه دو بازار فوق از یکدیگر مجزا هستند ولی به هرحال به شکلی با هم مرتبط هستند . کالاها به صورت نقدی و بر اساس مذاکره در بازار نقدی که عموما بازار واقعی است، خرید و فروش می شوند .

نوعا قراردادها نیاز به تحویل واقعی کالای مورد معامله واقع شده را مطرح می کنند، به علاوه ممکن است در بحث تحویل، اشاره به تحویل فوری و یا در آینده زمان مشخصی تعیین شود .

به هرحال بازار آتی ها، خرید و فروش دارایی پایه را بر اساس توافقنامه ای که به قراردادی استاندارد تبدیل شده، تسهیل کرده و به کالایی مشخص اشاره شده و بدین معنی نیست که قطعا کالای فیزیکی رد و بدل شود . مبنای قرارداد آتی در ارتباط با کیفیت کالا، کمیت کالای قابل تحویل و تاریخ تحویل بسیار مشخص است . مع الوصف بازار آتی خود را درگیر انتقال مالکیت فوری کالایی نمی کند مگر اینکه نتیجه قرارداد به تحویل کالا ختم شود . بنابراین در بازارهای آتی بدون در نظر گرفتن اینکه فردی صاحب کالای تحت تملک خود باشد یا نباشد قراردادها قابل خرید و فروش هستند .

نحوه پرداخت وجه در بازارهای کالایی که معاملات در آنها به صورت نقدی یا سلف انجام می شود در هر کشوری فرق دارد، مثلا در هندوستان پرداخت وجه کالا تا 11 روز و تحویل کالا نیز 11 روز طول می کشد و اینگونه پرداخت ها توافق بین خریدار و فروشنده است . چنانچه عوامل پیش بینی نشده ای اتفاق افتد و منجر به عدم تحویل کالا شود، خریدار و فروشنده به طور توافقی موضوع را فیصله داده و با یکدیگر تسویه نقدی می کنند . در بازار معاملات آتی مبتنی بر تسویه مالی که یکی از هدف های آن خرید و فروش کالا برای آینده است، بر خلاف که شامل «مدیریت ریسک» بازاری که پشتوانه ت حویل کالا در آن است، معامله روی قرارداد آتی براساس و هدف هج کردن (پوشش ریسک) استوار شده، انجام می شود . لذا اکثرا چنین قراردادهایی پیش از تاریخ سررسید قرارداد تسویه مالی شده و خیلی به ندرت به تحویل کالا منجر شوند .

سرمایه گذاران و سوداگران ریسک پذیر (Speculators) که بازیگران کلیدی بازارهای آتی بوده، به دنبال شکار اینگونه قراردادها هستند تا از حرکت قیمت ها سود ببرند و چندان علاقه ای به تحویل گرفتن یا تحویل دادن کالای مورد معامله ندارند .

به تفاوت در قیمت های یک ک الا در معاملات نقدی در مقایسه با معاملات آتی مربوط (Basis) اصطلاح پایه و مبنا می شود .

قیمت نقدی یعنی قیمت واقعی یک کالای حقیقی موجود در بازار، در حالی که قیمت آتی اشاره به قیمت قراردادی دارد که در بازار آتی ها معامله می شود . گرچه به طور اساسی قیمت های نقد و آتی ها متفاوت هستند ولی به علت وابستگی آنها به یکدیگر تمایل به حرکت موازی نزدیک به هم دارند و بدون توجه به شرایط بازار به دلیل اهداف این قراردادها قیمت معاملات آتی و نقدی تمایل به یکسان شدن در تاریخ سررسید دارند . در راستای نزدیک و نزدیک تر شدن قیمت آتی ها با قیمت نقدی هر دو مدل قیمت ها تمایل به نشان دادن کمتر شدن تفاوت با یکدیگر دارند و معروف است به (Convergence) این فرایند تشابه قیمت آتی ها با قیمت نقد به نام تلاقی یا یکسویی قیمت ها گونه ای که هر قدر قرارداد آتی ها به تاریخ انقضا نزدیک می شود، در واقع قیمت قرارداد نقد را نمایان می سازد .

در مطالب بعدی به بررسی جنبه های دیگر معاملات آتی می‌پردازیم.

[این مطلب توسط آقای کاظم نجفی برای سایت انجمن علمی مدیریت ارسال شده است.]

بورس تهران پیگیر مطالبات فعالان بازار سرمایه در خصوص توسعه بازار مشتقه

به گزارش بازارو بورس به نقل از شرکت بورس اوراق بهادار تهران، مهدی زمانی سبزی، معاون عملیات بازار شرکت بورس تهران ضمن بیان مطلب فوق گفت: بورس تهران مسیر توسعه بازارهای مشتقه را از طریق طرح‌ریزی برنامه‌های متنوع، به صورت جدی دنبال می کند. هم‌اکنون، در راستای ایجاد امکان اخذ استراتژی‌های معاملاتی کارآمد توسط معامله‌گران، برنامه «تنوع در سررسیدها از طریق ایجاد سررسیدهای ماهانه»، در بازار اختیارمعامله آغاز شده است.

وی افزود: اجرای این برنامه بر روی دارایی پایه سهام «خودرو» کلید خورده و تعریف سررسیدهای ماهانه بر تمامی دارایی‌های پایه، متناسب با ایجاد ظرفیت‌های فنی و زیرساختی و کشش بازار، به عنوان هدف اصلی بورس تهران در این زمینه به مرور، عملیاتی خواهد شد.

زمانی سبزی در ادامه اظهار داشت: بورس تهران با وجود محدودیت‌های زیرساختی موجود، در مسیر «افزایش و تنوع‌بخشی دارایی‌های پایه» بازار اختیارمعامله گام برداشته است؛ به‌طوری‌که هم‌اکنون برنامه ایجاد قراردادهای اختیار معامله بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری و تمرکز برگسترش آن و همچنین برنامه افزایش دارایی‌های پایه از نوع سهام، در دستور کار بورس تهران قرار دارد.

معاون عملیات بازار خاطرنشان کرد: افزایش و تنوع‌سازی دارایی‌های پایه تا حد امکان با حضور بازارگردانان فعال اجرایی می‌شود تا علاوه بر کمیت، کیفیت توسعه بازار مشتقه نیز از طریق حصول اطمینان از نقدشوندگی مناسب نمادها تامین شود.

وی گفت: در حال حاضر بورس تهران میزبان ۲۶ دارایی پایه از نوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سهام است. در همین راستا دوره‌های آموزشی نیز برای بازارگردانان برگزار بازارهای دوطرفه (مشتقه) شده و پیشنهادات جهت تسهیل فعالیت صندوق‌های بازارگردانی در بازار اختیارمعامله به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال شده است.

به گفته معاونت عملیات بازار بورس تهران، از دیگر فعالیت های مهم بورس اوراق بهادار تهران با هدف کنترل ریسک بازار و کاهش محدودیت‌های مربوط به ایجاد قراردادهای اختیارمعامله بر روی دارایی‌های پایه جدید، پیگیری و رفع مسائل فنی و زیرساختی مرتبط با «تعریف سقف موقعیت‌های باز» بر گروه‌ها و زیرگروه‌های معاملاتی اختیارمعاملات است.

زمانی سبزی تاکید کرد: با فراهم شدن این زیرساخت در بازار اختیارمعامله، امکان تعریف قراردادهای اختیارمعامله بر روی دارایی‌های پایه با میزان شناوری پائین‌تر نیز فراهم خواهد شد. همچنین ملاحظات فنی مربوط به این اقدام با همکاری شرکت مدیریت فناوری بورس تهران و شرکت‌های OMS فعال در بازار اختیار معامله، انجام شده و به‌زودی عملیاتی می‌شود.

بنابر اظهارات معاون عملیات بازار، اصلاح حداکثر حجم هر سفارش در بازار اختیار معامله، یکی دیگر از اقدامات توسعه‌ای بورس تهران در این بازار بوده که به‌منظور رفع نیاز فعالان بازار اختیارمعامله و تسهیل انجام معاملات، حداکثر مقدار هر سفارش در این بازار در تیرماه ۱۴۰۱، از ۱۰۰ بازارهای دوطرفه (مشتقه) واحد به ۱۰۰۰ واحد اصلاح شده است.

زمانی سبزی فراهم‌سازی «عملیات توثیق مکانیزه در بازار اختیار معامله» را به عنوان مهمترین برنامه توسعه بازار مشتقه بورس اوراق بهادار تهران در سال جاری مطرح کرد و افزود: طراحی کسب و کار این موضوع به مرحله پایانی رسیده و طرح پیشنهادی به عنوان نخستین گام در مرحله اجرا، جهت جمع‌آوری نظرات برای شرکت‌های کارگزاری فعال در بازار اختیار معامله ارسال شده است.

به گفته وی، امکان انجام توثیق آنلاین که در چندین فاز توسعه به مرحله بهره‌برداری خواهد رسید، تحولی در زمینه مدیریت ریسک و افزایش کارایی و عملکرد این بازار رقم خواهد زد.

در پایان، زمانی به انجام پیگیری‌های ویژه در زمینه ایجاد زیرساخت‌های فنی لازم، جهت معرفی قراردادهای آتی تک سهم اشاره کرده و افزودند که با تلاش‌های مدیریت عملیات بازار ابزارهای نوین مالی بورس اوراق بهادار تهران، به زودی محدودیت‌های مربوط به این ابزار مرتفع شده و قراردادهای آتی تک سهم در سبد ابزارهای نوین مالی بورس تهران، قرار خواهد گرفت.

فروش تعهدی چیست؟ ساز و کار فروش تعهدی-چگونگی کسب سود در بازار قرمز

شرکت مدیریت فناوری بورس تهران با توجه به نیاز فعالانِ بازار سرمایه و در جهت کسب سود حداکثری آنان، ابزارهای گوناگونی طراحی کرده است. صندوق های سرمایه گذاری، سبدگردان ها، قراردادهای مشتقه، انواع اوراق بدهی و . از این دسته ابزارها می‌باشند. تمامی این ابزارها تنها در صورت مساعد بودن شرایط بازار و رشد ارزش دارایی‌ها، موجب کسب سود می‌شوند. به همین منظور بورس تهران به جهت کسب سود در شرایط ریزش بازار، ساز و کار فروش تعهدی را ایجاد نمود. در ویدیو زیر بطور مختصر فروش تعهدی شرح داده شده است.

ساز و کار فروش تعهدی

به فروش وکالتی سهام شخص دیگری، فروش تعهدی گفته می‌شود. در این ساز و کار، فردی احتمال می‌دهد که ارزش سهام شرکت A در آینده کاهش می‌یابد. این احتمال می‌تواند برگرفته از اطلاعات منتشر شده و یا نتیجه‌ای از تحلیلهای وی باشد. او با انعقاد قراردادی، سهام شرکت A را از سهامدار آن قرض گرفته و در بازار به فروش می‌رساند. در صورتی که پیش‌بینی او درست باشد و ارزش سهم کاهش یابد، سهم را در قیمت پایین‌تر خریداری کرده و به سهامدار باز می‌گرداند؛ و از اختلاف قیمت فروش سهم و خرید مجدد آن سود می‌برد.

فروش تعهدی برگرفته از فروش استقراضی در بازارهای جهانی می‌باشد که تأثیر مثبت بسیاری در نقدشوندگی و ایجاد بازار دو طرفه داشته است. فروش استقراضی با توجه به نرخ بهره و نحوه بازپرداخت مغایر با شرع و فقه اسلامی بوده و به همین جهت با تغییر و رعایت این اصول، فروش تعهدی در بازار بورس ایران ایجاد گردید تا بتوان از مزایای آن بهره برد. این فرایند مراحل و قوانینی دارد که در ادامه شرح خواهیم داد.

قرارداد فروش تعهدی

این قرارداد توسط کارگزار، بین سهامدار و متقاضی منعقد می‌گردد. سهامدار، مالک فعلی درصدی از سهام شرکت A می‌باشد و متقاضی شخصی است که سهم را از مالک قرض می‌گیرد. او احتمال می‌دهد ارزش سهام شرکت A در آینده کاهش یابد. در این قرارداد، موارد مهمی از قبیل: نماد، تعداد دارایی که در اختیار متقاضی قرار می‌گیرد، دوره تنفس، نرخ تشویقی و . ذکر می‌شود.

(دوره تنفس، به مدت زمانی گفته می‌شود که مالک نمی تواند سهم خود را از متقاضی طلب کند)

(نرخ تشویقی، به میزان سود تعیین شده توسط مالک گفته می‌شود که سبب اشتیاق متقاضیان به فروش تعهدی می‌شود)

مراحل فروش تعهدی

بطور کلی فروش تعهدی که با قید وکالت از طرف مالک صورت می گیرد در پنج مرحله انجام می‌شود. این مراحل عبارتند از:

1. قرض کردن سهم از مالک
2. فروش آن به قیمت مناسب در بازار
3. منتظر ماندن برای پایین آمدن قیمت سهم
4. خرید مجدد سهم از بازار با قیمت پایین
5. بازگرداندن سهم به مالک و کسب سود

در ادامه این مراحل را به طور کامل شرح می دهیم.

1- قرض کردن سهم از مالک

مرحله اول در ساز و کار فروش تعهدی، توسط متقاضی صورت می گیرد. متقاضی با قرض کردن سهم از مالک آن، متعهد می شود که سهم وی را تا موعد سررسید همراه با سود به او بازگرداند.

2- فروش سهم به قیمت مناسب در بازار

متقاضی پس از امضای قرارداد و قرض گرفتن سهم از مالک، آن را در بازار به فروش می‌رساند. طبق اطلاعاتی که متقاضی دارد، احتمال می‌دهد که ارزش سهام در آینده کاهش یابد.

3- انتظار برای کاهش قیمت

مدت زمان رسیدن قیمت سهم به قیمت مورد نظر متقاضی، دوره انتظار می‌گویند. در صورتی که پس از اتمام دوره تنفس، مالک سهام خود را طلب نکند، این انتظار می‌تواند تا موعد سررسید ادامه یابد.

4- خرید مجدد سهم با قیمت پایین

پس از کاهش قیمت سهم و رسیدن به قیمت مطلوب، متقاضی سهم را مجدداً خریداری می‌کند. ممکن است پیش‌بینی متقاضی به واقعیت نپیوندد و او مجبور شود سهم را با قیمت بالاتر خریداری نموده و متضرر شود.

5- بازگرداندن سهم به مالک

پس از اتمام دوره تنفس، مالک می‌تواند سهام خود را از متقاضی بازارهای دوطرفه (مشتقه) طلب کند. متقاضی، موظف است سهام را مجدد خریداری نموده و همراه با سود به او بازگرداند.

نمونه ای از نحوه معامله در فروش تعهدی

فرض کنید شخصی دارای 100 سهم از شرکت الف و قیمت روز هر سهم این شرکت 1000 تومان باشد. شما احتمال می‌دهید که قیمت سهم این شرکت در آینده افت کرده و به مبلغ 500 تومان می رسد. شما می‌توانید 100 سهم را از مالک قرض بگیرید و به قیمت 1000 تومان به فروش برسانید. پس از گذشت چند روز که قیمت سهم به 500 تومان رسید، مجدد 100 سهم را خریداری کنید و همراه با سود تعیین شده، به مالک بازگردانید. مابقی سود حاصل از تفاوت قیمت فروش سهم و قیمت خریداری مجدد آن به شما تعلق می‌گیرد.

اگر پیش‌بینی شما از آینده سهم به واقعیت نپیوندد و ارزش سهم افزایش یابد، شما باید 100 سهم را با قیمتی بالاتر از قیمت فروش خریداری کرده و همراه با سود از پیش تعیین شده به مالک بازگردانید. سود مالک مشخص شده است و در هر صورت، دارایی و سود او تضمین شده می‌باشد. از بازارهای دوطرفه (مشتقه) این رو شما باید با احتیاط گام بردارید، زیرا ریسک این نوع فروش به طور کامل برعهده شما می‌باشد.

فرمول سود و زیان در فروش تعهدی

قیمت خرید مجدد - قیمت فروش سهم = ( سود/زیان ) بدست آمده از فروش تعهدی

وجه تضمین در فروش تعهدی

ممکن است پیش‌بینی متقاضی میسر نشود و پس از اتمام دوره تنفس، ارزش سهام فروخته شده افزایش یابد. در اینصورت متقاضی تمایلی به خرید سهم با قیمت بالاتر ندارد. طبق تعهدات قرارداد، برای تضمین بازگرداندن سهام مالک، متقاضی باید درصدی از ارزش قرارداد را در حساب خود به عنوان ضمانت قرار دهد.

کال مارجین چیست؟ چه زمانی رخ می دهد؟

متقاضی، موظف است که حداقل مبلغ تضمین را در حساب خود داشته باشد. این تضمین هر روز بر طبق قیمت پایانی نماد و حجم سهام فروخته شده، بروز رسانی می‌گردد. در صورتی که وجه تضمین، از درصد ذکر شده در قرارداد کمتر شود، متقاضی کال مارجین می شود. ( به حالتی که موجودی حساب تضمین متقاضی، کمتر از حداقل تضمین مورد تعهد وی شود، اصطلاحاً کال مارجین می شود. متقاضی، در این حالت موظف است با شارژ حساب خود در مهلت مقرر، از وضعیت کال مارجین خارج شود)

شیوه تسویه در فروش تعهدی

تسویه نهایی در فروش تعهدی به دو شیوه صورت می‌گیرد: 1- در موعد سررسید 2- قبل از رسیدن به موعد سررسید

1- در موعد سررسید

پس از رسیدن موعد سررسید، متقاضی باید اوراق بهادار مالک را مجددا خریداری کرده و همراه با سود به مالک بازگرداند. ممکن است در زمان تسویه، نماد صف خرید شود و متقاضی نتواند اوراق بهادار را خریداری کند در این مواقع او باید به صورت نقدی، با مالک تسویه و بازارهای دوطرفه (مشتقه) مبلغی نیز بابت جریمه پرداخت نماید.

2- قبل از رسیدن به موعد سررسید

متقاضی و مالک هر دو می توانند قبل از رسیدن به موعد قرارداد درخواست تسویه را ثبت کنند. مالک در دوره تنفس نمی تواند سهام خود را طلب کند، اما پس از اتمام این دوره می‌تواند درخواست خود را در سامانه تامین ثبت کند. متقاضی نیز می تواند در صورت تمایل قبل از رسیدن به موعد تسویه (که در قرارداد ثبت شده است)، به چند روش تسویه کند که به توضیح آن می‌پردازیم؛

تاریخ بازارهای دوطرفه (مشتقه) تسویه	سود
تسویه در همان روز	۸۰ درصد متقاضی ، ۲۰ درصد مالک
تسویه در روز بعد	۹۰ درصد متقاضی ، ۱۰ درصد مالک
تسویه در دو روز بعد	۹۵ درصد متقاضی ، ۵ درصد مالک
تسویه پس از دو روز	در این حالت نیازی نیست درصدی از سود به مالک پرداخته شود و تنها سود تعیین شده در قرارداد، پرداخت می شود.

تسویه قبل از موعد سررسید در یک نگاه

به درخواست مالک

به درخواست متقاضی

سامانه تامین کارگزاران مختص فروش تعهدی

هر کارگزاری، سامانه‌ای جهت ثبت درخواست‌های فروش تعهدی طراحی کرده است تا مالکان بتوانند برای در اختیار قرار دادن دارایی خود، اعلام آمادگی کنند. برای این منظور لازم است مالکان با مراجعه به کارگزاری، قرارداد میان مشتری و کارگزار را امضا نمایند. کارگزار، دسترسی به این سامانه را در اختیار مالک قرار می‌دهد تا وی بتواند از طریق آن، نوع دارایی، تعداد سهامی که در اختیار متقاضیان مشتاق قرار می‌دهد و همچنین نرخ تشویقی را مشخص کرده تا در دیدرس متقاضیان قرار گیرد.

همچنین مالک از طریق دسترسی به سامانه تأمین می‌تواند درخواست تسویه نهایی و بازگشت سهم خود را زودتر از موعد سررسید ثبت کند. (مالک در فاصله زمانی بین اتمام دوره تنفس و موعد سررسید مجاز به ثبت درخواست در سامانه تامین می‌باشد) در موعد سررسید سامانه به صورت خودکار درخواست تسویه را ثبت می کند.

مراحل اعلام آمادگی مالکان به قرارداد فروش تعهدی

مالکانی که دارایی خود را با هدف سهامداری طولانی مدت نگهداری می‌کنند، می‌توانند از طریق ساز و کار فروش تعهدی علاوه بر حفظ دارایی خود، از نوسانات بازار نیز سود ببرند. مراحل فروش تعهدی برای مالکان به شرح ذیل است؛

1. مراجعه به کارگزاری
2. امضای قرارداد میان مشتری و کارگزار
3. قابلیت دسترسی به سامانه تامین
4. ثبت درخواست و موارد مورد نظر خود
5. سرمایه گذاری توسط کارگزار در سپرده بانکی و یا صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت (نحوه سرمایه گذاری به انتخاب مالک صورت می‌گیرد)
6. تسویه نهایی

فروش تعهدی مالک در یک نگاه

مراحل اعلام آمادگی متقاضیان به قرارداد فروش تعهدی

1. مراجعه به کارگزاری
2. امضای قرارداد میان مشتری و کارگزار
3. ورود به سامانه معاملات برخط
4. انتخاب سهام مورد نظر مطابق با استراتژی خود
5. واریز وجه تضمین
6. انجام فروش تعهدی سهام مالک
7. بلوکه شدن وجه در حساب مالک
8. خرید مجدد اوراق و تسویه نهایی

فروش تعهدی متقاضی در یک نگاه

مزایای فروش تعهدی

این نوع از فروش، بسیار فرصت آفرین بوده و مزایایی (برای مالک،متقاضی و بازار سرمایه) دارد که در ادامه به بیان آنها می‌پردازیم.

مزایا

استفاده از شرایط نامساعد سهم در جهت کسب سود

ثمربخش بودن اطلاعات شرکت هایی با کارامدی نامطلوب (اکثر تحلیلگران بر روی سهامی متمرکز می‌شوند که قیمت بازاری پایین‌تر از قیمت ذاتی دارند. از این رو، سهام شرکتهایی که به دلیل شرایط، مستعد کاهش قیمت هستند را گزینه مناسبی جهت سرمایه‌گذاری نمی‌دانند. فروش تعهدی اطلاعات این شرکتها را نیز مفید تلقی می‌کند)

کسب سود مالکی که دید بلند مدت دارد از نوسانات بازار

کسب سود متقاضیان در صورت پیش بینی درست آینده سهم

ایجاد بازار دو طرفه، به طوری که بازار مثبت و منفی هر دو قابلیت کسب سود دارد.

افزایش نقدشوندگی و جلوگیری از قیمت‌گیری نامطلوب سهم

معایب و ریسک فروش تعهدی

معایب

عدم وقوع پیش‌بینی متقاضی و بالا رفتن قیمت سهم (متضرر شدن متقاضی)

صف خرید شدن سهم و در نهایت تسویه نقدی و عدم بازگشت سهم به مالک

تشدید جو منفی و فروش بازار

دستکاری در قیمت

سخن آخر

فروش تعهدی، ابزاری است که کسب سود در روزهای منفی بازار را میسر می‌سازد. فروش تعهدی در کنار مزایایی که دارد، ریسک‌هایی نیز دارد که متوجه متقاضی می‌باشد. از این رو لازم است متقاضیان محتاطانه گام بردارند و تمام جوانب آن را بسنجند تا سود خوبی کسب کنند.