بازار سهام Stock چیست؟

سهام شناور آزاد (Floating Stock) چیست؟

سهام شناور یا سهام شناور آزاد را می‌توان قسمتی از سهام یک شرکت دانست که دارندگان آن، قصد نگهداری آن را نداشته و برنامه آنها، عرضه و فروش این سهم‌هاست.

سهام شناور آزاد (Floating Stock) چیست؟

پیش از تعریف مفهوم سهام شناور، لازم است تا شما را با دو دسته اصلی از سهامداران هر شرکت آشنا سازیم. دسته اول، سهامداران راهبردی یا عمده می‌باشند. این افراد، مقدار زیادی از سهام یک شرکت را خریداری نموده و قصد فروش آن را تا آینده‌ای نزدیک نخواهند داشت. به طور معمول، هدف آنها از نگهداری سهم، ورود به عملکرد مستقیم و مدیریت بر شرکت است. به نوعی که می‌توان آنها را از مالکان شرکت به حساب آورد.

دسته دوم، سهامداران عادی (خرد) بوده که با سرمایه‌های کوچکتر، وارد معاملات سهام یک شرکت می‌شوند. این دسته از سرمایه‌گذاران در صورت وجود پیشنهاد قیمتی مناسب، حاضر به فروش سهام خود می‌باشند. در واقع هدف آنها از خرید سهام، معامله بر روی آن در بازه زمانی کوتاه مدت می‌باشد. به عبارتی سهام در دست آنها، به طور مداوم بین دیگر سهامداران خرد در گردش می‌باشد. لازم است اشاره کنیم که هر یک از این سهامداران، کمتر از ۵ درصد سهام یک شرکت را در اختیار دارند.

حال می‌توانیم مفهوم سهام شناور را با بیانی ساده برایتان شرح دهیم:

آن بخش از سهام شرکت که همه روزه، توسط فعالان بازار سرمایه (سهامداران خرد)، مورد معامله قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، سهام شناور یا سهام شناور آزاد را می‌توان قسمتی از سهام یک شرکت دانست که دارندگان آن، قصد نگهداری آن را نداشته و برنامه آنها، عرضه و فروش این سهم‌هاست. در واقع این سهم‌ها به طور مداوم بین سهامداران در گردش بوده و همان سهامی است که در دست سهامداران خرد قرار گرفته است.

سهام شناور و ۴ کاربرد اساسی آن:

فعالان حوزه بازار سرمایه، سهام شناور را یکی از مفاهیم اصلی در تحلیل ارزشمندی یک سهم به شمار می‌آورند. ۴ مورد از کلیدی‌ترین کاربردهای این مفهوم عبارت است از:

1. با توجه به این مفهوم می‌توانیم از میزان نقدشوندگی یک سهم اطلاع یابیم. این امر در تصمیم گیری جهت سرمایه‌گذاری یا عدم سرمایه‌گذاری در سهام یک شرکت، بسیار کمک کننده خواهد بود. (سرمایه‌گذاری در سهام یک شرکت با نقدشوندگی کم، قطعا طرفداران زیادی نخواهد داشت، چرا که مسئله فروش را برایشان دشوار می‌سازد.)
2. این درصد بیان می‌کند که چه مقدار از سهام هر شرکت جهت معامله در بازار در دسترس عموم مردم قرار گرفته است.
3. سهام شناور میزان اشتیاق مردم جهت خرید سهام هر شرکت را به ما نشان می‌دهد. در واقع، درجه محبوبیت سهم در بین معامله‌گران بازار را می‌توان با کمک این مفهوم تشخیص داد.
4. سرمایه‌گذاران با مشاهده سهام شناور خوب یک شرکت، اقدام به خرید سهام آن می‌نمایند. این امر منجر به ورود پول به شرکت و در نتیجه توسعه و رشد شرکت می‌گردد. از این رو، می‌توان انتظار افزایش قیمت سهم در آینده را داشت.

نحوه محاسبه سهام شناور آزاد

رای این کار کافیست تا به ترکیب سهامداران یک شرکت دسترسی داشته باشید. اگر شما تعداد سهامداران راهبردی را بدانید، می‌توانید با کسر این عدد از کل سهامداران شرکت، تعداد سهام شناور آزاد و درصد آن به کل سهام یک شرکت را بدست آورید.

لازم است به این نکته توجه داشته باشید که سهامداران راهبردی نیز می‌توانند در موارد نیاز، سهام خود را بفروشند. و یا در زمانی که قیمت سهم را مناسب دیدند، اقدام به خرید نمایند. از این رو، این درصد برای هر شرکت، عددی ثابت نخواهد بود. این امر شرکت‌ها را ملزم ساخته است که هر سه ماه یکبار، گزارشی در خصوص این میزان در سایت کدال منتشر و عدد مربوط به آن را به روز رسانی نمایند.

چگونه درصد سهام شناور یک سهم بورسی را مشاهده نماییم؟

برای دسترسی به مقدار سهام شناور هر شرکت بورسی، می‌توانید به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ( TSETMC ) مراجعه نمایید. برای این کار کافیست تا پس از ورود به این سایت، نام نماد مورد نظر خود را جستجو و مطابق شکل زیر درصد سهام شناور آن را رصد نمایید. (به طور نمونه، میزان سهام شناور برای نماد شستا در یک بازه زمانی، ۱۱ درصد گزارش شده است.)

چگونه درصد سهام شناور یک سهم فرابورسی را مشاهده نماییم؟

همانطور که در تصویر زیر نیز مشاهده می‌کنید، مقدار سهام شناور برای شرکت‌های فرابورس، تنها به صورت % مشخص می‌گردد.

برای دست یافتن به عدد مربوطه در این شرکت‌ها، کافی است تا به قسمت «سهامداران» نماد مورد نظر خود در سایت TSETMC مراجعه نمایید. در مرحله بعد، درصدهای بالای ۵ درصد را جمع کرده و از عدد ۱۰۰ کم نمایید. عدد حاصل، سهام شناور شرکت فرابورسی منتخب می‌باشد.

به عنوان نمونه در نماد زیر، درصد سهامداران بالای ۵ درصد، ۵۱٫۴۲۰% بوده که در نتیجه مقدار سهام شناور آزاد این شرکت عدد، ۴۸٫۵۸% خواهد بود.

حداقل میزان سهام شناور آزاد

همانطور که گفتیم، مقدار سهام شناور یک شرکت، عددی متغیر می‌باشد. به عبارتی، این مقدار می‌تواند به مرور زمان کاهش و یا افزایش یابد. علاوه بر این، در تعریف این مفهوم به این نکته اشاره شده که سهام شناور، بخشی از سهام یک شرکت بوده که در دست سهامداران خرد قرار داشته و این مقدار برای هر یک آنها کمتر از ۵% می‌باشد.

از این رو، می‌توان حداقل میزان بازار سهام Stock چیست؟ آن برای یک شرکت را همان عدد ۵ درصد در نظر گرفت. باید توجه داشت که با توجه به امکان فروش از سوی سهامداران عمده در بازار، این مقدار قابلیت افزایش داشته و حداکثری را نمی‌توان برای آن تعیین نمود.

تاثیر سهام شناور بر قیمت سهم

فعالان حوزه بازار سرمایه، توجه به درصد شناوری سهام یک شرکت را یکی از پارامترهای اساسی در روند سرمایه‌گذاری عنوان می‌کنند. چرا که این درصد، تعداد سهامی که برای معامله در دست عموم قرار گرفته است را تعیین می‌نماید. علاوه بر این، موضوع ریسک نقدشوندگی و یا امکان دستکاری در قیمت را نیز برایمان شفاف خواهد ساخت.

به عبارتی، چنانچه این میزان برای یک شرکت عددی پایین باشد، تعداد سهامداران مردمی سهم مورد نظر کم بوده و در نتیجه احتمال دستکاری قیمت و هدایت و کنترل سهم توسط سهامداران راهبردی افزایش خواهد یافت. در واقع، در این حالت می‌توان سهام شرکت را با سرمایه کم در دست گرفت و به طور کاذب قیمت آن را افزایش یا کاهش داد.

این امر در حالتی که سهام شناور آزاد شرکت، عدد قابل توجهی باشد، احتمال کمتری خواهد داشت. به عبارتی، در شرکت‌های با شناوری بالا، امکان تحت تاثیر قرار دادن و ایجاد نوسان در معاملات سهم به دلیل حجم بالای معاملات و سهامداران آن، به راحتی فراهم نخواهد بود. بنابراین، هر چه میزان این عدد برای یک شرکت بالاتر باشد، به سرمایه بیشتری جهت افزایش قیمت در آن نیاز خواهیم داشت.

به بیانی دیگر، در حالتی که شناوری سهم بالا باشد، تعداد بیشتری از سهام آماده عرضه بوده و این امر رشد قیمت را با تاخیر همراه خواهد ساخت. این شرکت در هنگام تشکیل صف فروش نیز به دلیل داشتن عرضه کنندگان بیشتر، سریع‌تر عمل خواهد کرد. از این رو می‌توان این درصد را معیاری موثر در افزایش نقدشوندگی و کارایی یک بازار به حساب آورد.

سهام شناور بالا یا پایین؟

همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم، درصد سهام شناور آزاد به عنوان عاملی موثر در میزان نقدشوندگی و عمق بازار به شمار می‌رود. به عبارتی هر چه مقدار سهام در دست مردم افزایش پیدا کند، به همان میزان نیز نقدشوندگی سهم افزایش می‌یابد. علاوه بر این، امکان دستکاری در قیمت سهم نیز کاهش خواهد یافت.

از طرف دیگر، چنانچه درصد سهام در دسترس عموم کم باشد، می‌توان انتظار داشت که قیمت از قیمت منصفانه آن انحراف پیدا کند. در شرکت‌های کوچک که سرمایه پایینی داشته و شناوری سهام آنها نیز عدد کوچکی است، احتمال بالا بردن قیمت و سفته بازی در سهم به شدت زیاد می‌باشد. چرا که سهام شناور توسط عده‌ای محدود جمع شده و آنها می‌توانند به راحتی قیمت سهم را کنترل نمایند.

از این رو، لازم است تا پیش از انتخاب نماد مورد نظر خود، میزان شناوری آن را نیز مورد توجه قرار دهید. در خصوص بهترین میزان آن نیز باید گفت که هر چه این رقم به میانگین شناوری شرکت‌های بازار نزدیک‌تر باشد، شناوری سهم متعادل‌تر خواهد بود. بر اساس آخرین گزارشات ارائه شده، درصد میانگین شناوری برای شرکت‌های بورسی و فرابورسی، عددی در حدود ۲۱ درصد می‌باشد.

سهام شناور آزاد آن بخش از سهم‌های شرکت بوده که در دست سهامداران خرد قرار داشته و به طور مداوم مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد. هر چه این میزان برای یک شرکت بالاتر باشد، از نقدشوندگی بیشتر و نوسان قیمت پایین‌تری برخوردار خواهد بود. در نتیجه ریسک سرمایه‌گذاری در آن سهام نیز کمتر می‌گردد. در بازار بورس بسیاری از کشورهای جهان، شرکت‌های با درصد سهام شناور زیر ۲۵ درصد از لیست شرکت‌های بورسی کنار گذاشته می‌شوند. چرا که شرکتی که مایل به قرار دادن یک چهارم از سهام خود در دست مردم نمی‌باشد، دلیلی برای ادامه فعالیت در بورس نخواهد داشت. از این رو، توصیه می‌شود سهامداران گرامی پیش از انتخاب سهم جهت سرمایه‌گذاری، این موضوع را نیز مورد توجه قرار دهند.

بازار بورس چیست؟

بازار بورس چیست، چگونه کار می‌کند و افراد چطور می‌توانند در بازار بورس فعالیت کنند؟ این‌ها پرسش‌هایی هستند که پاسخ به آن‌ها کمک می‌کند تا با یکی از بازارهای مالی پیشرو در دنیا آشنا شده و آماده فعالیت در آن باشیم. امروزه بازار بورس به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصادی کشورها شناخته می‌شود و افرادی که فرصت بهره‌گیری از این بازار را به خوبی آموزش دیده باشند، می‌توانند زندگی اقتصادی موفق‌تری داشته باشند.

بورس بازاری برای معاملات

ساده‌ترین تعریفی که می‌توان برای بازار بورس داشت آن است که بورس، بازاری برای خرید و فروش است. بازار بورس یا Stock Market یکی از ارکان مهم بازار سرمایه است. بازار بورس فرصتی را فراهم می‌کند تا خریداران و فروشندگان با یکدیگر در ارتباط باشند و به خرید و فروش سهام، اوراق بهادار یا کالا بپردازند. در واقع بورس را می‌توان یک نهاد سازمان‌یافته‌ای در نظر گرفت که قوانین مخصوص به خود را دارد. هدف از ایجاد بازار بورس، فراهم کردن محیطی برای معاملات منظم و منصفانه براساس عرضه و تقاضا است. در بازار بورس اخبار و اطلاعات می‌توانند تعیین کننده عرضه و تقاضا باشند. بنابراین انتشار اطلاعات درست و به موقع نشان‌دهنده سلامت بازار بورس است.

در بورس ایران مانند سایر بورس‌های جهان، می‌توان دارایی‌های مالی مانند سهام، اوراق بهادار و یا دارایی‌های کالایی همچون محصولات کشاورزی، پتروشیمی و طلا را معامله کرد.

سهام، پل ارتباطی در بورس

سرمایه‌گذاران در بازار بورس لزومی به شناخت یکدیگر ندارند. ارتباط میان سرمایه‌گذاران را بازار بورس ایجاد می‌کند. وقتی در بازار بورس تعداد مشخصی سهام خریداری می‌کنیم، در واقع دارایی خاصی را از فروشنده آن می‌خریم. فروشنده دارایی خود را با سود یا زیانی که در مدت نگه داشتن آن کسب کرده است می‌فروشد و ما نیز در طول مدتی که آن دارایی را نگه داریم، براساس قیمت روز دارایی، سود یا زیان خواهیم داشت.

سود و ضرر در بورس

هنگامی که در بورس سهام مشخصی را می‌خریم، اگر قیمت این سهام بعد از مدتی افزایش پیدا کند، سود کسب کرده و اگر قیمت هر برگه سهام کاهش پیدا کند، ضرر خواهیم کرد. میزان محاسبه سود و ضرر در بازار بورس نیز به این صورت است که مابه‌التفاوت قیمت خریداری شده تعداد سهامی که در پرتفوی خود داریم، با قیمت روز سهام، نشان دهنده میزان سود یا ضرر ما است.

پرتقوی یا سبد سهام سرمایه‌گذار

پرتفوی یا سبد سهام به مجموعه‌ای از سهام یا اوراق بهادار خریداری‌ شده توسط سرمایه‌گذار گفته ‌می‌شود. سرمایه‌گذاران در قبال تعداد سهامی که خریداری می‌کنند در پرتفوی خود، آن سهام و قیمت لحظه‌ای آن را می‌توانند مشاهده کنند. افرادی که به صورت حرفه‌ای در بازار سرمایه فعالیت دارند، در ساعات کاری بازار فعال بوده و به صورت لحظه‌ای شرایط بازار را ارزیابی می‌کنند تا در صورت نیاز، سهام خاصی را خریداری کرده یا به فروش برسانند. کارگزاری‌های فعال در بازار، سامانه‌های معاملاتی مخصوص به خود را دارند که به کمک آن به مشتریان خدمات خود را عرضه‌ می‌کنند.

ارزش پرتفوی سرمایه‌گذار

افرادی که در بازار سرمایه حضور دارند به واسطه قیمت سهام و ارزش مالی پرتفوی خود می‌توانند میزان سود یا زیان در بازار را بررسی کنند. سرمایه‌گذاری در بازار بورس در حالی که می‌تواند برای بسیاری از افراد سودمند باشد، اما ریسک‌های مخصوص به خود را نیز دارد. برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس باید ابتدا آموزش‌های لازم را فرا گرفته و از اخبار و اطلاعات مرتبط نیز باخبر بود. خرید و فروش هیجانی و بدون برنامه همواره سبب زیان‌های هنگفتی برای سرمایه‌گذاران خواهد شد. زیرا ماهیت بازار بورس همراه با ریسک و از دست رفتن پول است. بنابراین برای سرمایه‌گذاری باید برنامه داشت.

شرکت‌هایی که در بورس اوراق بهادار حضور دارند نیز به ‌واسطه ارزش پرتفوی سهام خود ارزیابی می‌شوند. هرچه عمکلرد شرکتی بهتر باشد، میزان تقاضا برای خرید سهام آن شرکت افزایش یافته و قیمت سهم شرکت نیز افزایش می‌یابد. با این حال بسیاری از شرکت‎‌ها ممکن است تنها با اخبار و شایعات قیمت سهام بالایی داشته باشند و با گذشت زمان با کاهش شدید قیمت مواجهه شوند. بنابراین بررسی کافی وضعیت شرکت قبل از خرید سهام آن، ضروری است.

9 تا 12:30؛ ساعات کاری بورس

بازار بورس در طول روزهای کاری، 3 ساعت و 30 دقیقه فعالیت رسمی و حرفه‌ای دارد. در این زمان سرمایه‌گذاران از طریق سامانه‌های معاملاتی، می‌توانند در بازار خرید و فروش داشته باشند. در ساعات غیرکاری، افراد می‌توانند با بررسی وضعیت سهم‌ها و شرایط بازار، خود را برای روز کاری بعد آماده کنند. به صورت معمول از ساعت 8:45 تا 9 نیز زمان پیش‌گشایش بازار بورس است. البته زمان معاملات برای سایر بازارها مانند بورس کالا، انرژی، برخی از اوراق بهادار، صندوق‌های سرمایه‌گذاری از ساعت کاری بازار سهام متفاوت است.

کشف قیمت سهام در زمان پیش‌گشایش

زمان طلایی تعیین قیمت سهام را می‌توان زمان پیش‌گشایش بازار دانست. در این هنگام با توجه به حجم عرضه و تقاضای موجود در بازار، قیمت سهام مشخص شده و افراد در زمان رسمی بازار بر مبنای محدوده نسبی تعیین شده خرید و فروش می‌کنند. قیمت‌ها در طول بازار و با توجه به شرایط بازار ممکن است کاهش یا افزایش داشته باشد.

عرضه یا تقاضا؟

وقتی صحبت از عرضه در بورس می‌شود به این معناست که مایل به فروش مقدار خاصی از سهام خود در بورس هستیم. تقاضا نیز به این معناست که با توجه به تحلیل‌های صورت گرفته برای سهم شرکت خاصی، پیش‌بینی سود داشته و خواستار خرید آن سهام هستیم. هنگامی که تعداد زیادی از افراد در بازار خواهان فروش سهام خود باشند فشار فروش در بازار زیاد بوده و هنگامی که تقاضا برای خرید بیشتر باشد بیانگر اقبال عمومی به بازار سرمایه است.

بورس بازار فیزیکی است یا مجازی؟

بسیاری از افراد که در بازار سرمایه خرید و فروش می‌کنند به واسطه رشد تکنولوژی و با بهره‌گیری از دنیای ارتباطات به صورت مجازی و یا به کمک کارگزاری‌های معتبر در بورس خرید و فروش می‌کنند. اما به صورت کلی، مبادله کالا در بورس به صورت فیزیکی نیز وجود دارد. بازار بورس کالا این فرصت را فراهم می‌کند تا متقاضیان یا عرضه‌کنندگان کالا، در محیطی ساختاریافته به مبادله کالا بپردازند.

چگونه بورسی شویم؟

برای آنکه بتوان در بازار بورس معامله داشته باشیم و پرتفوی خود را بسازیم، نیاز هست به کارگزاری‌های معتبر مراجعه و کد بورسی خود را دریافت کرده و با نام کاربری و رمز عبور در سامانه‌های معاملاتی ثبت نام کنیم. سامانه‌های معاملاتی کارگزاری‌ها درگاه‌های واسطه برای معاملات سهام و اوراق بهادار موجود در بازار بورس است.

شما می‌توانید برای دریافت کد بورسی به سایت کارگزاری بانک مسکن مراجعه کرده و اطلاعات هویتی خود را وارد کنید. در صورتی که ثبت نام و احراز هویت شما با موفقیت انجام شود، نام کاربری و رمز عبور خود را دریافت کرده و می‌توانید از طریق درگاه معاملاتی کارگزاری بانک مسکن وارد حساب معاملاتی خود شوید و به خرید و فروش اوراق بهادار بپردازید.

همان طور که بیان کردیم بازار بورس نوعی بازار مالی و بازاری قانونمند است که سبب به جریان در آمدن سرمایه در اقتصاد می‌شود. به عبارت دیگر، بازار بورس سبب هدایت سرمایه‌های راکد به سمتی که به آن سرمایه نیاز است، می‌شود. با مشارکت در بازار بورس، افراد علاوه بر اینکه می‌توانند سود کسب کنند، در شکوفایی و رونق اقتصادی نیز مشارکت خواهند کرد.

شاخص بورس | آشنایی با انواع شاخص‌های بورس و کاربرد آنها در بازار بورس

پیش از توضیح شاخص بورس باید با بازار بورس آشنا باشیم. بازار بورس همچون مرکزی است که بین سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران ایجاد ارتباط می‌کند. ریشه بورس به دورانی بازمی‌گردد که تاجران و بازرگانان برای کمتر آسیب دیدن از ضررهای مالی، افرادی را به عنوان سرمایه‌گذار انتخاب کردند که در سود و ضرر با آنها شریک باشند.

رفته رفته با گسترش فعالیت‌های تجاری و شرکت‌های سهامی نیاز به مرکزی ملی احساس شد که اطلاعات سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران در آن گردآوری و مدیریت شود. اولین مرکز بورس در قرن 17 میلادی در هلند تاسیس شد و تشکیل بورس در ایران به سال‌های 1345 و 1346 برمی‌گردد. بورس در معنای ساده و امروزی بازاری است برای تبادل سهام شرکت‌های مختلف بین خریدار سهام و فروشنده آن.

فهرست عناوین مقاله

شاخص چیست؟

واژه شاخص در زبان فارسی به معنای عددی میانگین است که ارزش مجموعه‌ای از اقلام مرتبط را بر اساس درصدی از همان عدد میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان می‌کند. به کمک شاخص می‌توانیم تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را در یک بازه زمانی مشخص کنیم.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس نشان‌دهنده وضعیت کلی بازار بورس است. شاخص بورس نوسانات متغیرهای این بازار و میزان رشد یا افت ارزش سهام شرکت‌ها را مشخص می‌کند. البته باید به یاد داشته باشیم که شاخص‌های بورس، همگی به صورت میانگین هستند و ممکن است در روزی که یکی از شاخص‌ها افت کرده است، ارزش یکی از سهام‌ها بالا رفته باشد.

آشنایی با انواع شاخص‌های بورس

برای درک نوسانات قیمت در بازار اوراق بهادار شاخص‌های گوناگونی وجود دارد که متغیرهای هر یک از آنها با دیگری تفاوت دارد. این شاخص‌ها کمک می‌کنند تا نوسانات را از منظرهای گوناگونی مورد بررسی قرار دهیم. آشنایی با انواع شاخص‌های بورس به سرمایه‌گذاران، خریداران و فروشندگان سهام کمک می‌کند تا تصمیمات درستی را برای مدیریت سرمایه خود در بازار بورس اتخاذ کنند.

شاخص کل بورس

شاخص کل بورس پرکاربردترین شاخص در بازار بورس است. این شاخص همان شاخصی است که تغییرات آن بلافاصله در اخبار رسانه‌های گوناگون منعکس می‌شود. شاخص کل بورس عموما نشان‌دهنده میزان بازدهی کل سرمایه‌گذاران در بورس است.

شاخص کل بورس هم تغییرات قیمت سهام و هم سود سالیانه شرکت‌ها را محاسبه می‌کند. آنچه در شاخص کل بورس از اهمیت بیشتر برخوردار است، میزان تغییرات آن است نه عدد آن. همچنین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های بزرگ، اثر بیشتری بر روی تغییرات شاخص کل بورس دارد.

اگرچه شاخص کل بورس، روند عمومی تغییرات قیمت را نشان ‌می‌دهد اما خریداران و فروشندگان سهام نباید برای تصمیم‌گیری فقط به این شاخص اتکا کنند. به همین دلیل باید با همه انواع شاخص‌های بورس در این بازار آشنا باشیم.

شاخص کل هم‌وزن

برای رفع مشکل تاثیر بیشتر نوسانات سهام شرکت‌های بزرگ بر نوسانات شاخص کل بورس، شاخص هم‌وزن تعریف شده است. در شاخص هم‌وزن تمامی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار بورس با وزنی برابر محاسبه می‌شوند. به این ترتیب نمایی کلی از تغییرات سهام شرکت‌های کوچک و بزرگ در بازار بورس به دست می‌آید. در این شاخص بورس، رشد یا افت قیمت سهام شرکت‌های کوچک، درست به اندازه نوسانات قیمت سهام شرکت‌های بزرگ اثر دارد.

از ویژگی‌های شاخص هم‌وزن این است که دستکاری آن کار دشواری است و با حمایت از چند سهم یا نوسانات سهام چند شرکت بزرگ نمی‌توان بر آن اثر چندانی داشت. به همین دلیل بعضی از تحلیلگران بازار سرمایه، شاخص کل هم‌وزن را گزینه‌ای مناسب‌تر از شاخص کل بورس می‌دانند.

شاخص قیمت

شاخص قیمت، نوعی شاخص بورس است که فقط بر نوسانات قیمت سهام شرکت‌ها تمرکز دارد. پیشتر در مورد شاخص کل بورس گفتیم که محاسبه آن بر اساس دو متغیر یعنی تغییر قیمت سهام شرکت‌ها و نیز میزان سود شرکت‌ها است. اما در شاخص قیمت فقط با متغیر تغییر قیمت سهام شرکت‌ها روبرو هستیم.

شاخص قیمت، روند عمومی تغییرات قیمت سهام را نشان می‌دهد و شاخصی مناسب برای کسانی است که می‌خواهند در کوتاه‌مدت با خرید یا فروش سهام، به سود مورد نظر خود دست یابند. اگر شاخص قیمت بورس در یک بازه زمانی 10 درصد رشد را نشان بدهد، به این معناست که سطح عمومی قیمت‌ها طی این مدت مشخص، 10 درصد رشد کرده است.

شاخص آزاد شناور

شاخص آزاد شناور (Free Float Index) یک شاخص بورس است که مبنای محاسبه آن سهام آزاد شناور شرکت‌های حاضر در بازار بورس است. سهام آزاد شناور بخشی از سهام شرکت‌های سهامی است که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن بخش از سهام هستند و انتظار می‌رود این بخش از سهام در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد.

در تعریف دیگری برای روشن‌شدن معنای سهام آزاد شناور باید به نقش سهامداران اصلی شرکت‌ها در بازار بورس اشاره کنیم. به طور معمول برخی از افراد یا شرکت‌های حقیق یا حقوقی، مالکان اصلی سهام شرکت‌های سهامی هستند.

وقتی یک شرکت یا شخص حقیقی یا حقوقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد، سهامدار اصلی آن محسوب می‌شود. سهام این سهامداران عموما جزو سهامی که به صورت فعال در بازار بورس معامله می‌شود، به حساب نمی‌آید و به آن سهام آزاد شناور می‌گویند. سهام آزاد شناور به درصدی از سهام شرکت‌ها می‌گویند که نزد سرمایه‌گذاران قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک دارد.

محاسبه شاخص آزاد شناور مانند محاسبه شاخص کل بورس است. در محاسبه شاخص آزاد شناور در وزن‌دهی شرکت‌های حاضر در بورس، به جای کل سهام منتشر شده، از سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده می‌شود. هدف از تعریف شاخص آزاد شناور پیگیری رفتار قسمتی از بازار بورس است که قدرت نقد‌شوندگی بالایی دارد.

شاخص بازار اول و بازار دوم

هر شاخص بورس نشان‌دهنده رفتار کلی یا بخشی از بازار بورس است. شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم از جمله شاخص‌هایی هستند که به رفتار ناحیه‌ای و بخش‌بندی‌شده در بورس اشاره دارد.

کارشناسان بورس برای دسته‌بندی شرکت‌ها از متغیرهای گوناگونی بهره می‌برند. بعضی از متغیرهای مهم در این زمینه عبارتند از: میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری و میزان سهام شناور آزاد. بر این مبنا کارشناسان، شرکت‌های حاضر در بورس را به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم کرده‌اند.

بازار اول آن دسته از شرکت‌ها هستند که از لحاظ سهام و معاملات سهام در موقعیت بهتری قرار دارند. این گروه، خود به دو دسته تابلوی اصلی و تابلوی فرعی تقسیم شده است. بازار دوم آن دسته از شرکت‌ها هستند که در موقعیت پایین‌تری قرار دارند. بنابراین شاخص بازار اول به نوسانات بازار سهام شرکت‌های بازار اول و شاخص بازار دوم به نوسانات بازار سهام شرکت‌های بازار دوم اختصاص دارد.

این تقسیم‌بندی به ویژه می‌تواند مناسب خریدارانی باشد که به نوسانات سهام‌شان با توجه به بازاری که شرکت سهام مورد نظر در آن قرار دارد توجه می‌کنند.

شاخص 50 شرکت برتر

سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یکبار فهرستی ارائه می‌کند که در آن نام 50 شرکت برتر بورس معرفی می‌شود. رتبه شرکت‌ها در این فهرست بر اساس میزان نقدشوندگی سهام شرکت‌ها محاسبه می‌شود. منظور از میزان نقدشوندگی سرعت و سهولت معاملات سهام این شرکت‌ها است. بنابراین شاخص بورس، ابتدا میانگین نوسانات قیمت سهام این شرکت‌ها بر اساس میزان سهام و سودآوری شرکت‌ها محاسبه می‌شود و آن را شاخص 50 شرکت برتر یا فعال می‌نامند.

تنها تفاوت شاخص 50 شرکت برتر با شاخص کل بورس در این است که در شاخص اول فقط 50 شرکت برتر در نظر گرفته می‌شوند اما در شاخص کل، تمامی شرکت‌های حاضر در بورس لحاظ می‌شوند.

شاخص 30 شرکت بزرگ

شاخص 30 شرکت بزرگ یک شاخص بورس است که مبنای 30 شرکتی باشد که ارزش روز سهام بیشتری دارند. رتبه شرکت‌ها بر اساس ارزش روز یک شرکت در سایت سازمان بورس ثبت می‌شود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت، عدد قیمت پایانی سهام آن در تعداد کل سهام آن شرکت ضرب می‌شود.

شاخص 30 شرکت بزرگ، میانگین وزنی 30 شرکت بزرگ بر اساس ارزش سهام روز را محاسبه می‌کند. در واقع محاسبه شاخص 30 شرکت بزرگ، مشابه محاسبه شاخص قیمت است. در زمان رکود بازار یا زمانی که شاخص کل، مسیر قابل پیش‌بینی ندارد، با انجام معاملات بلوکی می‌توان روی این شاخص تاثیر گذاشت.

شاخص صنعت

پیشتر گفتیم که هر شاخص بورس نشان‌دهنده نوسانات عمومی بخشی از بازار بورس است. بر این مبنا باید به این نکته اشاره کنیم که شرکت‌های حاضر در بورس را به شیوه‌های دیگری هم تقسیم‌بندی کرده اند. برای مثال این شرکت‌ها را می‌توان بر اساس نوع فعالیت آنها نیز دسته‌بندی کرد. در این نوع دسته‌بندی، شرکت‌ها به دو گروه صنعت و واسطه‌گری‌های مالی تقسیم می‌شوند.

گروه صنعت متعلق به شرکت‌هایی است که شرکت‌های تولیدی و خدماتی نامیده می‌شوند. بنابراین شاخص صنعت بر اساس میانگین وزنی شرکت‌های فعال در حوزه تولید و خدمات محاسبه می‌شوند. اساس این محاسبه مشابه محاسبه شاخص کل بورس است. بعضی از شرکت‌هایی که در شاخص صنعت لحاظ می‌شوند عبارتند از:

• کابل‌ البرز
• شرکت پتروشیمی فجر
• شرکت کارخانجات تولیدی شهید قندی
• شرکت پالایش نفت بندرعباس
• شرکت صنعتی بهپاک
• گروه صنعتی پاکشو
• گروه‌ صنعتی‌ بارز
• شرکت تراکتورسازی ‌ایران‌
• شرکت ماشین‌سازی ‌نیرومحرکه‌
• شرکت کشتیرانی دریای خزر
• شرکت حمل و نقل بین‌المللی خلیج فارس
• شرکت پارس‌ خودرو
• شرکت داروسازی‌ ابوریحان‌
• گروه‌ صنعتی ‌بوتان‌
• شرکت پارس‌ الکتریک‌
• شرکت پارس‌ الکتریک‌

شاخص واسطه‌گری‌های مالی

همانند شاخص صنعت، شاخص واسطه‌گری‌های مالی که به آن شاخص مالی نیز می‌گویند، به نوع فعالیت شرکت‌ها اشاره دارد. بر اساس تقسیم‌بندی پیشین، شرکت‌ها بر مبنای نوع فعالیت‌شان به دو گروه صنعت و واسطه‌گری مالی تقسیم می‌شوند.

در گروه واسطه‌گری مالی، شرکت‌هایی حضور دارند که در حوزه مشاوره مالی و تامین سرمایه فعالیت می‌کنند. در این گروه، انواع هلدینگ‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و لیزینگ‌ها قرار می‌گیرند. شاخص واسطه‌گری مالی نیز همچون شاخص صنعت و شاخص کل محاسبه می‌شود. این شاخص نشانگر نوسانات سهام شرکت‌هایی است که در حوزه واسطه‌گری مالی فعالیت می‌کنند. بعضی از شرکت‌های مالی حاضر در بورس اوراق بهادار ایران عبارتند از:

• شرکت سرمایه گذاری اعتلاء البرز
• شرکت سرمایه‌گذاری پردیس
• شرکت سرمایه‌گذاری‌ مسکن‌
• شرکت گسترش‌ سرمایه‌گذاری ‌ایران‌خودرو
• شرکت سرمایه گذاری مس سرچشمه
• شرکت سرمایه گذاری توسعه صنایع سیمان
• گروه سرمایه گذاری میراث فرهنگی
• شرکت سرمایه گذاری توسعه گوهران امید
• صندوق سرمایه‌گذاری الماس-سهام
• هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه
• شرکت سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی‌
• سرمایه گذاری توسعه صنعتی ایران
• لیزینگ رایان‌ سایپا
• لیزینگ ‌خودرو غدیر
• شرکت بهمن لیزینگ

تحلیل شاخص‌های بورس

هر شاخص بورس سطح عمومی قیمت‌های سهام را در کل بازار یا بخشی از آن نشان می‌دهد. بنابراین کاهش یا افزایش هر شاخص بورس لزوما به معنای کاهش یا افزایش قیمت سهام همه شرکت‎‌ها نیست. برای مثال اگر شاخص کل با رشد روبرو باشد، ممکن است بعضی شرکت‌ها در همان بازه زمانی، دچار افت قیمت سهام شده باشند. اما به طور کلی می‌توان گفت، شاخص‌ها رفتار کلی بازار سهام را به خوبی نشان می‌دهند.

نکته دیگری که در تحلیل هر شاخص بورس باید به آن توجه کنیم، این است که شاخص‌های بورس، هر یک، نوسانات را در یک بازه زمانی یا دوره مشخص نشان می‌دهند. بنابراین سطح شاخص‌ها نسبت به تاریخ مشخصی که به آن تاریخ بازار سهام Stock چیست؟ مبدا می گوییم، محاسبه می‌شوند.

به طور معمول میزان هر شاخص را در تاریخ مبدا معادل عدد 100 در نظر می‌گیرند. پس اگر شاخصی دو سال بعد به عدد 1000 برسد، این تفاوت به معنای آن است که سطح عمومی قیمت نسبت به تاریخ آغاز، 10 برابر شده است.

سخن پایانی

شاخص بورس معیاری است برای درک بهتر شرایط اقتصادی شرکت‌ها و بازار سرمایه. رکود یا رونق اقتصادی در هر کشور ارتباط مستقیمی با روند صعود یا نزول شاخص‌های بورس در آن کشور دارد. کشورها در بازارهای بورس خود از شاخص‌های گوناگونی بهره می‌برند. با این حال شاخص‌های بورس در سراسر جهان، نشان‌دهنده شرایط عمومی صنایع و شرکت‌های تولیدی، خدماتی و سرمایه‌گذاری هستند.

برای هر فرد یا شرکتی که بخواهد در بازار بورس سرمایه‌گذاری کند یا سهامی را بخرد یا بفروشد، واجب است با شاخص‌های بورس آشنا باشد و بتواند تغییرات این شاخص‌ها را تفسیر کند. بدین طریق سرمایه‌گذاران می‌توانند به بهترین شیوه برای معاملات در بورس تصمیم بگیرند.

چگونه بازار سهام بر بازار فارکس تاثیر می گذارد؟

حال بیایید ببینیم که چگونه بازار فارکس می تواند بر بازار بورس، به ویژه شاخص های سهام تأثیر بگذارد.

وقتی مردم از بازار سهام صحبت می کنند، عموماً آنها از اصطلاح شاخص بورس برای اشاره به عملکرد بازار سهام استفاده می کنند.

شاخص بازار بورس، در واقع گلچین یا سبدی از سهام خاص است. این مجموعه از سهام راه حلی است جامع برای ارزیابی آنچه در بازار سهام اتفاق می افتد.

در درس امروز از مجموعه مقالات آموزش فارکس، ما در مورد نحوه تأثیر بازار فارکس و ارز بر دو شاخص سهام معروف بحث خواهیم کرد:

1. شاخص Nikkei 225 که بیشتر از آن با نام نیکی یا شاخص نیکی یا میانگین شاخص نیکی یاد می شود، شاخص بازار بورس سهام ژاپن است که عملکرد سهام 225 شرکت بزرگ ژاپن که در بورس توکیو (TSE) فهرست شده اند را مورد بررسی و سنجش قرار می دهد.
2. میانگین صنعتی داوجونز، داوجونز، یا به اختصار داو، شاخص بازار سهام امریکاست که عملکرد سهام 30 شرکت بزرگ آمریکایی که در بازار بورس نیویورک (NYSE) و NASDAQ فهرست شده اند را مورد سنجش و ارزیابی قرار می دهد.

Nikkei و USD/JPY

پیش از رکود اقتصادی جهانی که در سال 2007 آغاز شد، زمانی که بیشتر اقتصادها فصل های متوالی رشد تولید ناخالص داخلی منفی را تجربه می کردند، Nikkei و USD/JPY با هم رابطه معکوس داشتند.

سرمایه گذاران معتقد بودند که عملکرد بازار سهام ژاپن بازتاب وضعیت اقتصادی کشور است، بنابراین رالی افزایشی قیمت ها در بورس نیکی منجر به تقویت ارزش ین شد.

عکس این مساله نیز صادق بود. هر زمان که نیکی کاهش می یافت، USD/JPY افزایش می یافت.

با این حال وقتی بحران مالی ناگهان رخ داد، این رابطه نیز ناگهان دیوانه شد مثل مایلی سایرس.

Nikkei و USD/JPY که قبلاً عکس هم حرکت می کردند، حال هم جهت با هم حرکت می کردند.

خیلی جالب است. نه؟

چه کسی فکر می کرد که بازار سهام و بازار سهام Stock چیست؟ بازار فارکس با هم رابطه مستقیم داشته باشند؟

همبستگی بین USD/JPY و Dow

حال بیایید نگاهی به همبستگی بین USD/JPY و Dow بیندازیم.

به طور کلی، قدرت یا ضعف دلار بر بازار سهام امریکا، به ویژه سهام شرکت های بزرگ چند ملیتی (MNC) تأثیرگذار است.

برای شرکت های بزرگ چند ملیتی امریکا که کالا و خدمات را صادر کرده و در خارج از کشور می فروشند، دلار صعودی می تواند در راه سود آنها مانع تراشی کند.

اگر دلار قوی باشد، اوضاع برای این شرکت ها متفاوت خواهد بود زیرا افزایش قیمت محصولات یا حتی حفظ میزان فروش در سطوح فعلی نیز برای آنها مشکل می شود.

با این اوصاف، شاید تصور کنید که USD/JPY و Dow همبستگی زیادی با هم دارند.

با این حال، با نگاهی به نمودار زیر متوجه خواهید شد که اینطور نیست. گرچه این همبستگی مثبت است، اما چندان قوی نیست.

به داو (خط آبی) دقت کنید.

اواخر سال 2007 به قله 14000 رسیده است و سپس در سال 2008 به امان خدا رها شده است!

در همان زمان، USD/JPY (خط نارنجی) نیز سقوط کرده است، اما نه به سرعت شاخص داو.

این تجربه ای بود که ما همیشه باید اصول فاندامنتال، تکنیکال و جو و هیجان بازار را نیز در نظر بگیریم، بنابراین از مطالعه دست نکشید!

تعریف تحلیل تکنیکال چیست؟

تحلیل تکنیکال یا تحلیل تکنیکی (Technical Analysis) روشی برای پیش بینی قیمت در بازارها، بر اساس مطالعه و بررسی تاریخچه قیمت و حجم معاملات در آن بازار است.

تحلیل تکنیکال در بازار بورس اوراق بهادار، بازار ارز و فارکس و نیز بازارهای بورس کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تحلیل تکنیکال حدود سه قرن قدمت دارد و استفاده از شاخص های تکنیکال و ترسیم نمودارهای تکنیکال را می‌توان در نوشته های قرن هفدهم و هجدهم میلادی نیز مشاهده کرد.

شاید بتوان گفت که نخستین استفاده مستقیم اقتصادی مشهور از تحلیل تکنیکال را چارلز داو انجام داده است. چارلز داو که بنیان گذار وال استریت ژورنال است، شاخص میانگین صنعتی داو جونز را نیز طراحی کرد که هنوز، با وجود نواقص این شاخص و نقدهایی که بر آن وارد است، از جمله #شاخص‌های مهم اقتصادی محسوب می‌شود.

هنر تحلیل تکنیکال (با تاکید بر واژه‌ی هنر) تشخیص زمان تغییر روند قیمتها در نخستین مراحل تغییر قیمت و سوار شدن بر موج جدید قیمتهاست. تا زمانی که شواهد جدید نشان بدهد که روند جدیدتری در حال شکل گیری است و تحلیل گر تکنیکال، قبل از اینکه تمام بازار، متوجه تغییر روند بشود، تصمیم های سرمایه گذاری جدید را انتخاذ کند.

واژه تکنیکال وقتی در مورد بازارها و معاملات مورد استفاده قرار می‌گیرد، معنایی بسیار متفاوت از معنای رایج آن دارد.

استفاده از تحلیل تکنیکال برای بررسی یک بازار، به این معناست که به جای توجه به خود کالا و خدماتی که در آن بازار معامله می‌شود، فقط به رفتارهای بازار توجه کنیم.

تحلیل تکنیکال، دانش ثبت تاریخچه معاملات (معمولاً به صورت نمودارهای گرافیکی) و سپس پیش بینی روندهای محتمل در آینده بازار است.