عوامل موثر بر قیمت سهام

بررسی عوامل موثر بر سرمایه گذاری در سهام در بورس اوراق بهادار (مطالعه ی موردی: بورس اوراق بهادار منطقه ای اصفهان)

اهمیت سرمایه گذاری برای رشد و توسعه ی اقتصادی و اجتماعی به اندازه ای است که آن را یکی از اهرم های قوی برای رسیدن به توسعه کرده است؛ اما باید به یاد داشت که به همان میزان که توجه به این امر می تواند باعث شود اقتصاد رشد یابد و شکوفا شود، توجه نکردن به آن می تواند موجب شود افت اقتصادی پیش آید؛ بنا بر این باید گفت که رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی، در بلندمدت، بدون توجه به سرمایه گذاری و عوامل عوامل موثر بر قیمت سهام مهم موثر موجود در محیط آن ممکن نیست. مطالعه ی دقیق تجزیه و تحلیل سرمایه گذاری و عوامل مهم در محیط فعالیت سرمایه گذاران می تواند از یک طرف موجب شود حجم نقدینگی های سرگردان و تورم کاهش یافته، اشتغال افزایش یابد و از طرف دیگر، باعث شود مدیریت بهتر شده، ثروت سرمایه گذاران افزون گردد.
هدف از نگارش پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر سرمایه گذاری در سهام است که به وسیله ی دو دسته متغیر به عنوان سوال های پژوهش آزمون شده است. این دو دسته، متغیرهای مربوط به ویژگی های سرمایه گذاران (ادراک ریسک، تمایل به ریسک و تخصیص سرمایه) و ویژگی های مربوط به بازار سرمایه(نرخ بازده مورد انتظار و اطلاعات عملکرد گذشته) هستند. در تحقیق حاضر، برای جمع آوری اطلاعات مربوط به مبانی نظری پژوهش از روش کتابخانه ای (نظیر کتاب ها و مجله های علمی) و برای جمع آوری اطلاعات برای تحلیل و آزمون فرضیات پژوهش از پرسش نامه استفاده شده است. در این پژوهش، برای تجزیه و تحلیل و آزمون سوال های پژوهش از روش های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون کولموگورف ـ اسمیرنوف و آزمون t دونمونه ای) استفاده شده است.
نتایج پژوهش حاضر نشان می دهند که ادراک ریسک بر تمایل به سرمایه گذاری، نرخ بازده مورد انتظار و تخصیص سرمایه، و اطلاعات عملکرد گذشته بر تمایل به سرمایه گذاری و نرخ بازده مورد انتظار تاثیر می گذارند.

کامودیتی‌ها و دلار؛ مهم‌ترین عوامل موثر در وضعیت کنونی بورس

به گزارش خبرنگار ایمنا، شاخص کل بورس در هفته‌های اخیر روند منفی داشته و به جز روزهای انگشت‌شماری که شاخص رشد داشته است، شاهد افت شاخص و از دست دادن مقاومت یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد بودیم. در روز گذشته شاخص کل بورس بیش از ۱۰ هزار واحد و شاخص هم‌وزن نیز ۱,۴۳۵ واحد افت کرد. همچنین ارزش معاملات خرد با وجود افزایش ۲۰ درصدی نسبت به روز چهارشنبه، همچنان اعدادی کمتر از میانگین سال را ثبت کرد. درصورتی‌که بازار امروز حمایت یک میلیون ۴۸۰ هزار واحد را از دست بدهد، احتمال افت تا سطح یک میلیون ۴۵۰ هزار واحد وجود خواهد داشت.

برخی از سهام بازار سرمایه ایران همچون خودرویی‌ها و بانک‌ها، به شرایط مذاکرات برجامی وابستگی بیشتری دارد و از آن تأثیر می‌گیرد. ابهامات زیادی در این خصوص وجود دارد و مدت‌هاست سهامداران منتظر نتیجه قطعی هستند. همین موضوع، خستگی و دل‌زدگی سرمایه‌گذاران را به همراه داشته به نحوی که بسیاری از آنان اکنون در صف فروش نشسته‌اند و شاهد خروج سرمایه و پول حقیقی از بازار هستند.

در هفته گذشته و اولین روز هفته جاری، شاهد فشار فروش در برخی از نمادهای بانکی و خودرویی بودیم که به نظر می‌رسد ناشی از وضعیت حساس نمادهای این دو گروه باشد. با توجه به رسیدن این نمادها به کف پیشین خود، در بین سهامداران ترس‌هایی ایجاد شده که منجر به تشویق آنان به فروش سهام خود شده است.

با ارائه گزارشات سه ماهه، سودآوری برخی از شرکت‌ها نیز در ابهام فرو رفته است، زیرا در فصل بهار حاشیه سود برخی از این شرکت‌ها منفی بوده و به رغم گزارشات فروش مناسب، سود و زیان جذابی را شاهد نیستیم. این عوامل جذابیت سهام شرکت‌ها را کاهش داده است. همچنین با افت قیمت کامودیتی‌ها، چشم‌انداز سهام مبتنی بر کامودیتی ، چندان مثبت نبوده و این موضوع به‌طورمستقیم بر بخش قابل توجهی از بازار تأثیر گذاشته است.

همچنین اختلاف بین دلار نیمایی و آزاد نیز بر روند بازار سرمایه بی‌تأثیر نبوده است. وجود اختلاف ۲۵ درصدی بین دلار نیما و آزاد، جذابیت سرمایه‌گذاری در بسیاری از سهم‌های صادرات‌محور را کاهش می‌دهد. افت ارزش معاملات بازار نشان دهنده کاهش نقدشوندگی بازار است. بنابراین سهامداران به راحتی نمی‌توانند خرید و فروش کنند و در چنین شرایطی انگیزه سرمایه‌گذاری در بورس کاهش می‌یابد.

یکی دیگر از مولفه‌هایی که تأثیر زیادی در بازار سرمایه دارد، نرخ بهره بانکی است؛ روند این نرخ معمولاً رابطه معکوس با سرمایه‌گذاری در بورس دارد، به طوری که با کاهش این نرخ سرمایه‌گذاری در بورس به صرفه خواهد شد و با افزایش آن سرمایه‌گذاری در بورس ارزشی ندارد. بنابراین تصمیم‌گیران و مسئولان بازار سرمایه و بانک مرکزی برای تعادل‌بخشی به بورس می‌توانند از نرخ بهره بانکی به عنوان یکی از مؤلفه مؤثر در بازار سرمایه استفاده کنند.

به منظور مشخص شدن ابعاد روند فعلی بازار و عوامل مؤثر بر آن، گفت‌وگویی با شهرام معینی اقتصاددان و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان داشتیم که شرح آن را در زیر می‌خوانید:

روند بورس را در چند ماه گذشته چطور ارزیابی می‌کنید؟

از اسفندماه گذشته که قیمت کامودیتی‌ها رشد کرد، روند صعودی شاخص بورس آغاز شد و تا انتهای اردیبهشت ادامه داشت. با توجه به اینکه بسیاری از سهام بورس ایران کامودیتی‌محور است، رشد کامودیتی‌ها بر سود این شرکت‌ها تأثیر گذاشت و با توجه به کاهش احتمال توافق، تقاضا برای ارز افزایش یافت که منجر به افزایش نرخ ارز آزاد و نیما شد که با توجه به صادرات‌محور بودن بسیاری از شرکت‌های بورس، به افزایش قیمت محصولات و سود این شرکت‌ها انجامید.

اما از ابتدای خردادماه تاکنون علاوه بر کاهش قیمت کامودیتی‌ها، شاهد روند ثابت نرخ ارز در بازار آزاد و دلار نیمایی بوده‌ایم. همچنین قیمت‌گذاری و محدودیت‌هایی که برای سود شرکت‌ها به وجود آمد، مانع سودآوری برخی از شرکت‌ها شد. بنابراین طبیعی است که شاهد نوسان محدود شاخص بورس باشیم.

ارائه گزارشات سه ماهه چه تأثیری در روند بورس دارد؟

آنچه در گزارشات سه ماهه ارائه می‌شود، تقریباً از پیش توسط کارشناسان قابل پیش‌بینی بوده است. شرکت‌هایی که گزارشات آن‌ها منتشر شده است نیز این ادعا را ثابت کردند که گزارشات چیزی فراتر از پیش‌بینی‌ها نبوده و در برخی موارد، عملکرد شرکت‌ها ضعیف‌تر از آنچه پیش‌بینی می‌شد نیز بوده است. افزایش قیمت کامودیتی‌ها و افزایش قیمت ارز نیما در این گزارشات منعکس شده که از پیش نیز انتظار آن وجود داشت؛ بنابراین این گزارشات چندان در روند بازار تأثیر نخواهد داشت.

تغییر نرخ گاز چه تأثیری در روند بازار داشته است؟

شرکت‌هایی همچون پتروشیمی‌ها از افزایش نرخ ارز تأثیر منفی گرفته‌اند، اما این موضوع نیز از گذشته پیش‌بینی می‌شد. فعالان بازار تأثیرات افزایش نرخ گاز را در محاسبات خود در نظر گرفته بودند؛ سود پیش‌بینی شده و قیمت سهام شرکت‌ها با توجه به این موضوع پیش‌بینی و درنظر گرفته شده بود، بنابراین افزایش این نرخ تأثیر چندانی در تصمیم‌گیری فعالان بازار ندارد.

موضوعی که اکنون می‌تواند به طور خاص بر بورس تأثیر جدی بگذارد، تغییر یکی از متغیرهای اصلی همچون کامودیتی‌ها است. اگر قیمت کامودیتی‌ها کاهشی شود بر بورس تأثیر منفی خواهد داشت.

همچنین اگر توافق انجام شود، انتظارات رشد دلار از بین می‌رود و نرخ کنونی ارز نیمایی تثبیت خواهد شد. این موضوع ابتدا ممکن است بر سودآوری برخی از شرکت‌ها تأثیر منفی داشته باشد اما در ادامه با توجه به افزایش مسیرهای صادراتی و رفع احتمالی تحریم‌ها به نفع شرکت‌هایی همچون خودرویی‌ها و بانک‌ها خواهد شد.

همچنین اگر احتمال توافق کاهش یابد، فشار بر درآمد ارزی و محدودیت صادرات نفتی و غیرنفتی افزایش خواهد یافت که رشد نرخ ارز و نرخ نیما را به دنبال دارد. این موضوع می‌تواند تأثیر افزایش بر قیمت شرکت‌های بورسی داشته باشد.

عملکرد صندوق تثبیت بازار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

شفاف شدن عملکرد این صندوق ضروری است اما درمجموع، وجود این صندوق و عملکرد آن تأثیر چندانی بر روند بازار نخواهد داشت. آنچه برای شرکت‌ها و قیمت‌های آن اهمیت دارد، سودسازی شرکت‌ها است. این موضوع به لغو تحریم‌ها و یا تشدید آن بستگی دارد.

افزایش نرخ سود بانکی چه تأثیری بر بورس می‌تواند داشته باشد؟

نرخ سود بانکی تأثیر ویژه‌ای بر بورس دارد. درواقع این نرخ ابزاری است که می‌توان نسبت p بر e شرکت‌ها را به کمک آن سنجید. با کاهش نرخ سود بانکی سود سرمایه‌گذاری در بورس بیشتر می‌شود و در مقابل، با افزایش نرخ سود بانکی، سرمایه گذاری در بورس توجیه اقتصادی خود را از دست می‌دهد.

انتظارات تورمی و رشد نرخ ارز نیز سومین عاملی است که بر سهام شرکت‌ها مؤثر است. سایر عوامل تأثیر جدی بر شرکت‌ها ندارد اما می‌تواند بر کارایی بازار اثرگذار باشد.

عوامل موثر بر قیمت عوامل موثر بر قیمت سهام سهام

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Hadipour H, Paytakhti Oskooe A, Rahmani K. Factors Affecting the Instability Index in Tehran Stock Exchange. JPBUD 2021; 26 (3) :131-154
URL: http://jpbud.ir/article-1-2029-fa.html

هادی پور حسن، پایتختی اسکوئی علی، رحمانی کمال الدین. عوامل موثر بر شاخص بی‌ثباتی در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه برنامه ریزی و بودجه 1400; 26 (3) :154-131

1- گروه مهندسی مالی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران
2- گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران ، [email protected]
3- گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران

همواره صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی یکی از صنایع مورد اقبال سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بورس ایران بوده است. در پژوهش حاضر، با استفاده از روش‌های تلاطم شرطی، به بررسی و ارائه الگوی عوامل موثر بر شاخص بی‌ثباتی در بورس اوراق بهادار تهران در بخش صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی پرداخته می‌شود. بدین منظور، از داده‌های ماهانه فروردین 1388 تا فروردین 1399 استفاده می‌شود. بر اساس نتایج پژوهش، تلاطم‌ها می‌توانند توسط عواملی نظیر مناقشات سیاسی و مشکلات بین‌المللی ایران ایجاد شوند و توسط اثرات بازارهای موازی نظیر نفت، طلا و ارز، و همچنین تورم و حجم نقدینگی تقویت یا تضعیف گردند. بر اساس نتایج رگرسیونی نیز عوامل خارج از بورس اوراق بهادار به دلیل عدم توسعه‌یافتگی آن در ایران اثر بیش‏تری از عوامل درون ‏شرکتی در تلاطم و بی‌ثباتی سهام صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی (به‏ جز قند و شکر) دارند. از این‌رو، از نقطه‌نظر تجزیه‏ و تحلیل‌های انجام ‏شده، مهم‌ترین عوامل ایجادکنندۀ تلاطم‌های بورس اوراق بهادار ناشی از تورم، نرخ ارز، حجم نقدینگی، قیمت نفت، قیمت طلا، و اخبار سیاسی است. پژوهش حاضر دارای پیشنهادهای پژوهشی و اجرایی در زمینۀ‌ مدیریت بی‌ثباتی‌ بازار سرمایه است.

نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: اقتصاد مالی
دریافت: 1400/4/17 | پذیرش: 1400/9/14 | انتشار الکترونیک: 1400/12/15

1. Abdorrahimian, M. H., Torabi, T., Sadeghisharif, S. J., & Darabi, R. (2018). Behavioral Decision Making Pattern for Individual Investors in Tehran Stock Exchange. Journal of Investment Knowledge, 7(26), 113-130. [Link:http://jik.srbiau.ac.ir/article_12604.html]

2. Aboura, S., & Chevallier, J. (2015). Volatility Returns with Vengeance: Financial Markets vs. Commodities. Research in International Business and Finance, 33(1), 334-354. [DOI:10.1016/j.ribaf.2014.04.003]

3. Abzari, M., & Derakhshideh, H. (2013). The Effect of Transparency of Financial Information on Investors' Behavior in Isfahan Stock Exchange. The Journal of Planning and Budgeting, 18(1), 59-75. [Link:http://jpbud.ir/article-1-846-fa.html]

4. Akomolafe, K. J., Danladi, J. D., Babalola, O., & Abah, A. G. (2015). Monetary Policy and Commercial Banks' Performance in Nigeria. Public Policy and Administration Research, 5(9), 158-166.

5. Asgharian, H., Christiansen, C., & Hou, A. J. (2015). Effects of Macroeconomic Uncertainty on the Stock and Bond Markets. Finance Research Letters, 13(1), 10-16. [DOI:10.1016/j.frl.2015.03.008]

6. Ayusuk, A., & Sriboonchitta, S. (2016). Copula Based Volatility Models and Extreme Value Theory for Portfolio Simulation with an Application to Asian Stock Markets. In Causal Inference in Econometrics (pp. 279-293): Springer. [DOI:10.1007/978-3-319-27284-9_17]

7. Dabirinia, A., Pourkarim, M., & Abbaszadeh, S. (2020). The Effect of Information Risk on the Financial Performance of the Company with Emphasis on the Role of External Monitoring. Journal of Accounting and Management Vision, 3(33), 1-17. [Link:http://www.jamv.ir/article_121906.html]

8. Ehouman, Y. A. (2020). Volatility Transmission between Oil Prices and Banks' Stock Prices as a New Source of Instability: Lessons from the United States Experience. Economic Modelling, 91(1), 198-217. [DOI:10.1016/j.econmod.2020.06.009]

9. ElBannan, M. A. (2017). Stock Market عوامل موثر بر قیمت سهام Liquidity, Family Ownership, and Capital Structure Choices in an Emerging Country. Emerging Markets Review, 33(1), 201-231. [DOI:10.1016/j.ememar.2017.11.001]

10. Eskandari, M., Saeedi, A., & Fallah, M. (2019). The Effect of Gold on Portfolio Diversification: The Case of Indexed Portfolios from Tehran Stock Exchange. Journal of Financial Management Perspective, 9(عوامل موثر بر قیمت سهام 27), 81-107. [Link:http://jfmp.sbu.ac.ir/article_95817.html]

11. Fasanya, I. O., & Akinde, M. A. (2019). Volatility Transmission in the Nigerian Financial Market. The Journal of Finance and Data Science, 5(2), 99-115. [DOI:10.1016/j.jfds.2019.01.003]

12. Fotros, M. H., & Hoshidari, M. (2018). Dynamic Relationships between Oil Prices, Gold Prices and Exchange Rates with Indicators of Tehran Stock Exchange. Quarterly Energy Economics Review, 14(58), 89-116. [Link:http://iiesj.ir/article-1-1099-fa.html]

13. Humpe, A., & Macmillan, P. (2009). Can Macroeconomic Variables Explain Long-Term Stock Market Movements? A Comparison of the US and Japan. Applied Financial Economics, 19(2), 111-119. [DOI:10.1080/09603100701748956]

14. Jahangiri, K., & Hekmati Farid, S. (2015). Investigating the Effects of Volatility Spillover between Stock, Gold, Oil and Exchange Markets. Economics Research, 15(56), 161-194. [Link:http://joer.atu.ac.ir/article_1269.html]

15. Khajeh-Saeed, Z., Farzinvash, A., Elahi, N., & Asgharpour, H. (2019). The Share of Monetary Policy Transmission Channels in the Tehran Stock Exchange Price Index. The Journal of Planning and Budgeting, 23(4), 87-112. [Link:http://jpbud.ir/article-1-1708-fa.html]

16. Khanmohammadi, M. H., Asadi, A., & Mohseni Dehkalani, N. (2018). Dynamics of the Shock of Markets in Parallel with the Stock Market on Stock Return (An Approach of the Models of Time Parameter Change). Financial Management Perspective, 8(23), 61-85. [Link:http://jfmp.sbu.ac.ir/article_95529.html]

17. Komeyjani, A., & Ebrahimi, S. (2013). Effect of Exchange Rate Volatility on Productivity Growth in Developing Countries While Considering Their Financial Development Levels. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 2(6), 1-27. [Link: https://aes.basu.ac.ir/article_459.html]

18. Nikoomaram, H., Pourzamani, Z., & Dehghan, A. (2013). Spillover Effect on the On Contest Markets for Capital Market. Journal of Investment Knowledge, 3(11), 179-200. [Link: http://jik.srbiau.ac.ir/article_7644.html]

19. Pashaeefam, R., & Omidipour, R. (2009). The Effect of Inflation Rate on Real Stock Return in Iran Economy. Journal of Economic Research and Policies, 17(50), 93-113. [Link:http://qjerp.عوامل موثر بر قیمت سهام ir/article-1-258-fa.html]

20. Piraei, K., & Shahsavar, M. R. (2009). The Impacts of Macroeconomic Variables on the Iranian Stock Market. The Economic Research, 9(1), 21-38. [Link:http://ecor.modares.ac.ir/article-18-2863-fa.html]

21. Razmi, H., & Porfahad, M. (2019). Relationship between Cash Flow Risk and Capital Structure Decisions. Journal of Accounting and Management Vision, 2(15), 119-135. [Link:http://www.jamv.ir/article_97142.html]

22. Rezazadeh, A. (2016). The Impact of Macroeconomic Variables on Tehran Stock Market Returns Volatility: GARCH-X Approach. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 3(2), 121-136. [Link: https://ecoj.tabrizu.ac.ir/article_5000.html]

23. Shahbazi, K., Rezaei, E., & Salehi, Y. (2013). The Impact of Oil Price Shocks on the Stock Returns of Tehran Stock Exchange (TSE). Financial Knowledge of Securities Analysis, 6(2), 125-136. [Link: http://jfksa.srbiau.ac.ir/article_2629.html]

24. Shamsoddini, M., Tash, S., & Khodadad Kashi, F. (2017). Measuring Asymmetric Information in Food Products and Beverages Industry's Active Firms in Tehran Stock Exchange. Journal of Agricultural Economics and Development, 31(1), 60-72. [DOI: https://dx.doi.org/10.22067/jead2.v31i1.55540]

25. Subayyal, M., & Shah, A. (2011). The Cointegration between Exchange Rates and Stock Prices in Highly Volatile Markets: Evidence from Pakistan. Middle Eastern Finance and Economics, 15(1), 156-163.

26. Touil, M., & Mamoghli, C. (2020). Institutional Environment and Determinants of Adjustment Speed to the Target Capital Structure in the MENA Region. Borsa Istanbul Review, 20(2), 121-143. [DOI:10.1016/j.bir.2019.12.003]

27. Wong, W.-K., Khan, H., & Du, J. (2005). Money, Interest Rate, and Stock Prices: New Evidence from Singapore and the United States. National University of Singapore Department of Economics. Working Paper No. 0601. [DOI:10.2139/ssrn.1607605]

28. Zhou, X., Zhang, J., & Zhang, Z. (2021). How Does News Flow Affect Cross-Market Volatility Spillovers? Evidence from China's Stock Index Futures and Spot Markets. International Review of Economics & Finance, 73(1), 196-213. [DOI:10.1016/j.iref.2021.01.003]

29. حسینی صدر، نهضت (1395). بررسی تاثیر سرمایه فکری بر قیمت سهام بانک صادرات. پایان‌نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.

30. عبادی، زیبا (1393). بررسی تاثیر نرخ ارز بر بهره‌وری در كشورهای منتخب اتحادیه اروپا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.

31. موسوی، سیده ویدا (1390). بررسی تاثیر مسائل سیاسی بر روی شاخص بورس اوراق بهادار در کشورهای منتخب اروپا و جنوب شرق آسیا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.

عوامل موثر بر قیمت سهام

نویسندگان

چکیده

نبود اطلاعات کافی در خصوص عملکرد گذشته و حال شرکتهای تازه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، ابهام در خصوص چشم انداز آتی آنها و نبود سابقه معاملاتی برای سهام این شرکتها و نیز عدم تقارن اطلاعات بین عرضه کنندگان سهام جدید و سرمایه گذاران بیرونی باعث پیچیدگی فرآیند قیمت گذاری عرضه اولیه سهام در بورس می گردد و در نتیجه در چنین شرایطی شناسایی عوامل موثر بر بازده کوتاه مدت شرکتهای تازه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار اهمیت می یابد در این پژوهش، بازده کوتاه مدت سهام جدید و نیز عوامل موثر بر بازده غیر عادی کوتاه مدت شرکتهای تازه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. هدف از تحقیق تعیین این موضوع است که آیا عرضه اولیه سهام جدید در بورس اوراق بهادار تهران ، دارای بازده غیر عادی در صورت وجود بازده غیر عادی عوامل موثر بر آن کدامند. این تحقیق پنج فرضیه را بررسی می کند. در این فرضیه ها اندازه شرکت ،نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار هر سهم ، عرضه عمده سهام جدید ، بازده بازار در ماه قبل از ورود شرکتهای جدید به بورس و نوع صنعت به عنوان متغیر عوامل موثر بر قیمت سهام مستقل و بازده غیر عادی کوتاه مدت شرکتهای جدید به عنوان متغیر وابسته می باشد. بررسی فرضیه های تحقیق به کمک تجزبه و تحلیل رگرسیون وتحلیل واریانس یک طرفه در دوره زمانی 85-1381 نشان می دهد که از بین عوامل مختلف تنها نوع صنعت بر بازده غیر عادی کوتاه مدت تاثیر گذاشته است.

کلیدواژه‌ها

• سهام تازه پذیرفته شده
• بازده سهام
• بازده غیر عادی کوتاه مدت

عنوان مقاله [English]

The Study Of Effective Factors On Abnormal Short-Term Return In New Listed Companies In Tehran Stock Exchange

نویسندگان [English]

• R Baradaran Hasan zadeh
• J Aspookeh

چکیده [English]

The lack of sufficient information about the past and present performance of newly accepted companies at Tehran Stock Exchange, uncertainty in future perspective of these new companies, lack of precedent transactions for the stocks of these companies and also existence of information asymmetry between the suppliers of new stock and external investors have caused confusion in the process of pricing new stocks in the stock exchange. So in this situation it will be more important to recognize those factors which affect the short-term return of the new listed companies at Tehran Stock Exchange.In this research, the short-term return of new stock and also those factors that affect the short- term return of new-listed companies at Tehran Stock Exchange were studied. The goal of this research was to identify whether the issuance of new stock at Tehran Stock Exchange would result in abnormal return in short-run.This research evaluates five hypotheses. In these hypotheses the size of company, ratio of book value to market value, issuance of major new stock, and return of market a month before entering into the stock and the kinds of industry are considered as independent variables and abnormal short-term return of new-listed companies is also considered as dependent variable. Evaluation of researcher’s hypotheses by means of regression and one factor analysis of variance between years 1381-85 showed that among the different factors, only the kind of industry affected abnormal عوامل موثر بر قیمت سهام short-term stock return.

عوامل موثر بر قیمت سهام

تاکنـون ضمن معرفی سهام به عنوان مهمترین ورقه بهاداری که در بورس معامله میشود، به مقایسه سهام با اوراق مشارکت و اوراق اجاره پرداختیم و گفتیم که سرمایه‌گذاری در سهام، در مقایسه با این اوراق، ریسک بیشتری داشته و البته، بازدهی مورد انتظار آن نیز بیشتر است. همچنین با بیان اینکه دارنده سهام شرکت، به اندازه سهم خود مالک شرکت محسوب شده و در سود و زیان شرکت سهیم خواهد بود، برخی مزایای سرمایه‌گذاری در سهام ازجمله امکان کسب بازدهی بیشتر در مقایسه با اوراق بهادار با درآمد ثابت، امکان مشارکت در تصمیم‌گیری‌های کلیدی شرکت، اولویت برای خرید سهام جدید و همچنین امکان دریافت سهام جایـزه را ذکر کردیـم.

در کنار همه مزایایی که برای سهام ذکر شد، توجه به این نکته مهم بسیار ضروری است که انتخاب سهام یک شرکت، باید با شناخت کامل نسبت به وضعیت حال و آینده شرکت موردنظر انجام گیرد. به بیان دیگر، لازم است سرمایه گذار پس از آشنایی و تحلیل کافی پیرامون عوامل اثرگذار بر قیمت سهام شرکت یا شرکت‌های موردنظر خود، نسبت به خرید سهام مذکور اقدام کند. اما چه عواملی می‌تواند بر قیمت سهام، تأثیرگذار باشد. بطور کلی، سه دسته عوامل می‌توانند قیمت سهام شرکت‌ها را تحت تأثیر قرار دهند:

الف: عوامل کلان یا محیطی

ب: عوامل مرتبط با صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند

ج: عوامل درونی شرکت

در ادامه، درخصوص هریک از عوامل اثرگذار بر قیمت سهام شرکت توضیح خواهیم داد:

عوامل کلان یا محیطی

نخستیـن عامل اثرگذار بر قیمت سهام شرکت‌ها، عوامل کلان یا محیطی هستنـد. منظور از عوامل محیطی، عواملی هستند که کاملا خارج از اختیار شرکت‌ها بوده، ولی ارزش سهام آنها را تحت تأثیر قرار می دهند. به نظر شما، چه عوامل محیطی می تواند قیمت سهم را تحت تأثیر قرار دهـد؟

۱-وضعیت اقتصادی و سیاسی: یکی از عوامل بیرونی که می‌تواند قیمت سهام را تحت تأثیر قرار دهد، ثبات یا عدم ثبات در اوضاع اقتصادی و سیاسی در عرصه داخلی و بین‌المللی است. بدون تردید، آرامش فضای اقتصادی و سیاسی کشورها، به دلیل آنکه زمینه تداوم فعالیت رو به رشد بنگاه‌های اقتصادی را فراهم می‌کند، این اطمینان خاطر را نیز برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند که با خرید سهام این شرکت‌ها، می‌توانند به سود قابل قبولی برسند.

۲-سیاست های کلان پولی، مالی و ارزی: یکی از مهمترین عواملی که می‌تواند بر روند فعالیت، سودآوری و در نتیجه قیمت سهام شرکت‌ها اثرگذار باشد، سیاست‌های دولت در حوزه پولی، مالی و ارزی است. برای مثال، درصورت افزایش نرخ ارز، آندسته از شرکت های بورسی که اغلب محصولات خود را به خارج از کشور صادر می‌کنند، با افزایش سودآوری مواجه خواهند شد، زیرا درآمد حاصل از فروش آنها افزایش می‌یابد، اما در مقابل، شرکت‌هایی که بخش عمده مواد اولیه موردنیاز خود را از خارج کشور تأمین می‌کنند، با افزایش هزینه‌ها و در نتیجه، کاهش سودآوری مواجه شده و ارزش سهام آنها تحت تأثیر قرار می‌گیرد. همچنین درصورتی که دولت نرخ سود تسهیلات اعطایی به بنگاه‌های اقتصادی را کاهش دهد، طبیعتا هزینه تأمین مال بنگاه‌ها کاهش یافته و میزان سودآوری و در نتیجه، ارزش سهام آنها افزایش خواهد یافت.

۳-بودجه سالانه کشور: سومین عامل محیطی اثرگذار بر ارزش سهام شرکت ها، ترکیب بودجه سالیانه کشور است، زیرا ترکیب بودجه، در واقع جهت‌گیری اصلی دولت در طول سال را نشان می‌دهد. برای مثال، اگر دولت در بودجه سالیانه خود، برنامه گسترده‌ای برای توسعه صنعت پتروشیمی درنظر گرفته باشد، طبیعتا به این معناست که شرکت‌های فعال در این صنعت، تحت تأثیر برنامه‌های توسعه‌ای دولت، با رشد قابل توجهی مواجه شوند، همین امر تقاضا برای خرید سهام شرکت‌های پتروشیمی و در نتیجه، ارزش سهام آنها در بورس را افزایش خواهد داد.

۴-قوانین و مقررات: چهارمین عامل محیطی اثرگذار بر قیمت سهام شرکت‌ها، قوانین و مقررات است. برای مثال، فرض کنید برای صادرات برخی محصولات پتروشیمی به خارج از کشور، تعرفه وضع شود. طبیعتا این تصمیم بر قیمت سهام آندسته از شرکت های بورسی که درآمد آنها از محل صادرات محصولات پتروشیمی مذکور بدست می آید، تأثیر منفی خواهد داشت، زیرا هزینه‌های آنها را افزایش می دهد. لازم به ذکر است هر اندازه ثبات در قوانین و مقررات بیشتر باشد، امکان تصمیم‌گیری بهتر و دقیق‌تر برای سرمایه‌گذاران بیشتر فراهم خواهد شد.

عوامل مرتبط با صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند

دومین دسته از عاملی که بر قیمت سهام یک شرکت تأثیر مستقیم دارند، عوامل مرتبط با صنعتی هستند که شرکت، در آن صنعت فعالیت می کند. برای مثال، عوامل مرتبط با صنعت سیمان، پتروشیمی، خودروسازی، ساختمان و… بطور خاص بر قیمت سهام شرکت‌های فعال در این صنایع تأثیر می‌گذارند. اما عوامل مرتبط با صنعت، دقیقا چه هستند. برای دریافتن پاسخ این سوال، با ادامه برنامه همراه باشید

۱-نحوه قیمت‌گذاری محصولات: نخستین عاملی که بر قیمت سهام شرکت‌های فعال در یک صنعت تأثیر مستقیم دارد، نحوه قیمت‌گذاری محصولات آن صنعت است. برای مثال، فرض کنید قیمت محصولات شرکت‌های خودروسازی بدون دخالت دولت و براساس میزان عرضه و تقاضا در بازار تعیین شود. طبیعتا انتظار سرمایه‌گذاران از میزان درآمد و سودآوری شرکت‌های خودروسازی در این شرایط، متفاوت از زمانی خواهد بود که دولت با هدف تنظیم بازار، مستقیما بر قیمت خودروهای تولید داخل، نظارت کرده و قیمت آنها را تعیین کند. بنابراین، نحوه قیمت گذاری محصولات در یک صنعت، می‌تواند قیمت سهام شرکت‌های فعال در آن صنعت را تحت تأثیر قرار دهد.

۲-میزان عرضه و تقاضا برای محصولات: دومین عامل از مجموعه عوامل مرتبط با صنعت، میزان عرضه و تقاضا برای محصولاتی است که شرکت‌های فعال در آن صنعت، تولید می‌کنند. برای مثال، رونق صنعت ساختمان‌سازی در کشور، می‌تواند به افزایش تقاضا برای مصالح ساختمانی ازجمله سیمان منجر شده و این افزایش تقاضا نیز به دلیل تأثیر مستقیمی که بر میزان فروش و سودآوری شرکت‌های سیمانی دارد، افزایش قیمت سهام این شرکت‌ها در بورس را بدنبال داشته باشد.

۳-رقابتـی یا انحصاری بودن صنعت: هراندازه یک محصول انحصاری‌تر باشد، امکان سودآوری شرکت‌های تولیدکننده آن محصـول بیشتر خواهد بود، زیرا به علت نبود رقیب، تولیدکننده می‌تواند هر قیمتی را که خواست، برای محصول خود تعیین کند. طبیعتا، با ورود رقبای جدید به یک صنعت و افزایش شدت رقابت در آن صنعت، از میزان انحصار شرکت‌ها کاسته شده و سودآوری آنها نیز کاهش خواهد یافت. بنابراین لازم است سرمایه‌گذار قبل از خرید سهام یک شرکت، وضعیت حال و آینده صنعت موردنظر را ازنظر میزان انحصار، احتمال ورود رقبای جدید و تأثیر آن بر قیمت سهام شرکت بطور کامل بررسی کند.

۴-حجم سرمایه‌گذاری در صنعت: میزان سرمایه‌گذاری های صورت گرفته و جهت‌گیری دولت و بخش خصوصی درخصوص یک صنعت، می‌تواند چشم‌انداز آینده آن صنعت را تا حد زیادی مشخص کرده و به سرمایه‌گذاران در تصمیم گیری برای خرید یا فروش سهام شرکت‌های فعال در آن صنعت کمک کند. هر اندازه حجم سرمایه‌گذاری‌ها در یک صنعت بیشتر باشد، به معنای آن است که انتظار سودآوری در آن صنعت بیشتر است.

۵-وضعیت صنایع مرتبط: یکی از عوامل اثرگذار بر قیمت شرکت‌ها در صنایع مختلف، وضعیت صنایع مرتبط با صنعت موردنظر است. برای مثال، صنعت فولاد بطور مستقیم با صنایعی مانند استخراج سنگ آهن و همچنین صنعت خودروسازی در ارتباط است، زیرا از یکسو سنگ آهن، اصلی‌ترین ماده اولیه موردنیاز برای تولید فولاد است و از سوی دیگر، محصولات فولادی بطور مستقیم در صنایعی مانند خودروسازی بکار برده می‌شود. بنابراین، هرگونه رکود و یا رونق در صنایع قبل و بعد از صنعت فولاد، می‌تواند قیمت سهام شرکت‌های فعال در این صنعت را تحت تأثیر قرار دهد.

۶-تحولات فناوری: سرعت تغییر فناوری در صنایع، از دیگر عوامل اثرگذار بر قیمت سهام حاضر در آن صنعت است. برای مثال، سرعت تغییرات فناوری در صنعت ارتباطات بسیار بیشتر از سرعت تغییرات فناوری در صنعت سیمان است. طبیعتا هر اندازه سرعت تغییر فناوری در یک صنعت بیشتر باشد، میزان تغییرات قیمت سهام شرکت‌های حاضر در آن صنعت بیشتر خواهد بود. همچنین لازم است سرمایه‌گذار هنگام خرید سهام شرکت‌هایی که تحولات فناوری در آنها بسیار سریع است، به این موضوع توجه داشته باشد که ایا شرکت مذکور، توانایی انطباق سریع با تغییرات فناوری را دارد یا خیر؟

عوامل درونی شرکت

مهمترین عوامل درونی موثر بر قیمت سهام:

۱-میزان سودآوری شرکت و ثبات آن: بدون تردید، مهمترین انگیزه یک سرمایه‌گذار از خرید سهام شرکت، کسب سود است. برای یک سرمایه‌گذار بسیار مهم است که شرکتی که سهمش را خریده، بتواند عملکرد مناسبی داشته و سود قابل قبولی در پایان سال بدست آورد. البته، تداوم روند سودآوری نیز بسیار حائز اهمیت است، چرا که از دید سرمایه‌گذاران، شرکتی که فقط در یک دوره سود خوبی کسب کند، اما نتواند به این روند ادامه دهد، گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری نخواهد بود. نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که شرکت‌ها، در سال‌های آغازین فعالیت خود، سودآوری چندان بالایی ندارند و به تدریج، روند سودآوری آنها بهبود می یابد که لازم است سرمایه‌گذاران به این موضوع توجه داشته و با دید بلندمدت، سودآوری شرکت را مورد ارزیابی قرار دهند.

۲-نسبت قیمت به درآمد سهم (P/E): نسبت P به E از تقسیم کردن قیمت سهم ((Price به سود سالیانه سهم (Earning) بدست می آید. برای مثال، دو شرکت الف و ب را که هر دو در صنعت ساختمان فعالیت می‌کنند و در اغلب شرایط نیز با هم یکسان هستند، درنظر بگیریـد. اگر سود سهام هر دو شرکت در پایان سال ۱۰۰ تومان باشد، اما قیمت سهام شرکت الف در بورس ۵۰۰ تومان و قیمت سهام شرکت ب، ۱۰۰۰ تومان، شما چه نتیجه ای خواهید گرفت؟ طبیعتا اولین چیزی که به ذهن می‌رسد این است که با فرض تداوم روند سودآوری، شرکت “الف” پس از ۵ سال، خواهد توانست اصل سرمایه سهامدارانش را از محل سود سهام، تأمین نماید (۵=۱۰۰/۵۰۰)، درحالیکه این مدت در شرکت “ب”، ۱۰ سال است (۱۰=۱۰۰/۱۰۰۰). بنابراین، احتمالا شرکت “الف” در مقایسه با شرکت “ب”، در وضعیت مناسب تری قرار دارد. معمولا در شرایط یکسان، هر اندازه نسبت P به E یک شرکت در مقایسه با سایر شرکت‌های موجود در آن صنعت کمتر باشد، نشان دهنده ارزنده بودن سهم است.

همچنین با بررسی نسبت P به E یک شرکت و مقایسه آن با نسبت P به E سایر شرکت‌های فعال در آن صنعت، می‌توان دریافت که آیا قیمتی که هم‌اکنون برای سهم مذکور در بورس تعیین شده، قیمت مناسبی است یا خیر؟ البته باید توجه داشت که نسبت P به E تنها یکی از معیارهای ارزیابی سهم است و نباید به تنهایی و بدون درنظر گرفتن سایر معیارها، ملاک تصمیم‌گیری قرار گیرد.

۳-قابلیت نقدشوندگی سهام: قبلا هم توضیح دادیم که یکی از ویژگی‌های یک دارایی خوب، این است که سریع به پول نقد تبدیل شود. سهام نیز به عنوان یک دارایی، از این ویژگی مستثنی نیست و طبیعتا سهامداران انتظار دارند هر زمان که خواستند، بتوانند سهام خود را فروخته و به پول نقد تبدیل کنند. هر اندازه حجم معاملات، دفعات معامله و تعداد سهام معامله شده یک شرکت در بورس بیشتر باشد، نشان دهنده قابلیت نقدشوندگی بالای این سهم است.

۴-وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت: با بررسی صورت‌های مالی اساسی شرکت ازجمله ترازنامه، می‌توان شناخت خوبی نسبت به وضعیت مالی شرکت و بخصوص میزان دارایی‌ها و بدهی‌های آن بدست آورد. طبیعتا برای سهامدار، به عنوان فردی که به نسبت سهامش مالک شرکت محسوب می‌شود، این موضوع بسیار حائز اهمیت است که شرکت، چه دارایی‌هایی در اختیار دارد، به چه میزان بدهی دارد و آیا براساس این حجم دارایی و بدهی، سهام شرکت برای خرید مناسب است یا خیـر؟ با بررسی ترازنامه و سایر صورت‌های مالی شرکت، می‌توان این اطلاعات را بدست آورد.

۵-طرح‌های توسعه شرکت: هر اندازه طرح‌های توسعه‌ای در یک شرکت بیشتر باشد، نشان‌دهنده رشد و پویایی آن شرکت خواهد بود. بنابراین وجود طرح‌های توسعه‌ای، می‌تواند یکی از نشانه‌های ارزنده بودن سهام شرکت باشد. البته باید هدف از انجام طرح توسعه‌ای در شرکت و میزان تأثیر آن در فروش و سودآوری شرکت، بطور کامل مورد بررسی قرار گیرد، زیرا همه طرح های توسعه‌ای به یک اندازه در شرکت تأثیرگذار نیستند، مثلا طرح‌هایی که برای تعویض ماشین‌آلات فرسوده یک شرکت اجرا میشود، در مقایسه با طرح‌هایی که با هدف راه‌اندازی خطوط تولید جدید اجرا می شود، تأثیر کمتـری در میزان سودآوری شرکت دارند.

۶-میزان سهام در دست مردم: هرچه تعداد بیشتری از مردم، سهامدار یک شرکت باشند، وضعیت آن سهم مناسب‌تر خواهد بود، زیرا اولا همواره خریداران و فروشندگان زیادی برای سهم وجود داشته و در نتیجه، قابلیت نقدشوندگی سهم در بورس افزایش می یابد و ثانیا امکان دستکاری قیمت عوامل موثر بر قیمت سهام سهم توسط گروهی خاص از سهامداران، کاهش می‌یابد. به آن بخش از سهام شرکت که در اختیـار تعداد زیادی سرمایه‌گذاران قرار دارد، سهام شناور آزاد گفته می شود.

۷-ترکیب سهامداران شرکت: وجود برخی نهادها و سازمان‌های بزرگ به عنوان سهامداران عمده یک شرکت، می‌تواند به عنوان نقطه قوت برای سهام آن شرکت محسوب شود، زیرا سهامداران عمده در شرایط خاص می‌توانند با حمایت از سهم، مانع از افت قیمت سهام و در نتیجه، ضرر و زیان سهامداران شوند. البته وجود سازمان‌ها و نهادها در ترکیب سهامداری یک شرکت، لزوما به معنای حمایت آنان از سهم نیست و باید عملکرد گذشته سهامداران عمده در این خصوص مورد بررسی قرار گیرد.