روش هج جهت کنترل ریسک

معرفی ۷ کتاب درباره مدیریت ریسک

میانه شما با ریسک کردن چطور است؟ دوست دارید همه چیز طبق برنامه‌ریزی‌هایتان پیش برود یا اهل ریسک کردن هستید؟ در فرهنگ لغات شما، ریسک کردن مترادف با خطر کردن است یا ماجراجویی؟ بهرحال چه اهل ریسک کردن باشید و چه نه، لازم است تا مدیریت ریسک را فرابگیریم. به دو دلیل. اگر اهل ریسک کردن هستید، حتما این کار را برای رسیدن به نتیجه بهتر انجام می‌دهید و با دانستن ظرایف و ریزه‌کاری‌ها می‌توانید نتیجه مطلوب را بگیرید. اگر هم اهل ریسک کردن نیستید و ناخواسته در چنین موقعیتی گرفتار شده‌اید، داشتن این قابلیت به شما کمک می‌کند تا بهترین نتیجه را کسب کنید. در این یادداشت چند کتاب را معرفی می‌کنیم که به شما درباره مدیریت ریسک، مطالب جالبی می‌گویند. اما پیش از اینکه سراغ معرفی کتاب ّا برویم، بهتر است مدیریت ریسک را تعریف کنیم.
مدیریت ریسک به معنی کاربرد سیستماتیک سیاست‌های مدیریتی، رویه‌ها و فرایندهای مربوط به فعالیت‌های تحلیل، ارزیابی و کنترل ریسک می‌باشد. مدیریت ریسک عبارت از فرایند مستندسازی تصمیم‌های نهایی و شناسایی و به‌کارگیری معیارهایی برای تنظیم سطح ریسک در حد قابل قبول است (منبع: ویکی‌پدیا).

مدیریت ریسک

مدیریت ریسک

نویسنده: اندرو هلمز

مترجم: سمیرا صادق‌ابدلی

انتشارات دنیای اقتصاد

اولین کتابی که در این یادداشت معرفی می‌کنیم، کتاب مدیریت ریسک است؛ این کتاب بعد از اینکه درباره اهمیت ریسک کردن توضیح می‌ دهد، به ریسک در سازمان می‌پردازد. چرا که نتیجه ریسک کردن در یک فضای شخصی یا خانوادگی، نهایتا متوجه اعضای همان خانواده می‌شود اما در یک سازمان می‌تواند نتایج بزرگ‌تری به همراه داشته باشد و تمام افراد و حتی اهداف کسب و کار را تحت تاثیر قرار دهد. البته نباید فراموش کرد که ریسک کردن، تضمینی برای حیات و بقای کسب و کار است، اما تسلط داشتن بر آن و مدیریت آن، از هرچیزی مهم‌تر است.

اندور هلمز در کتاب مدیریت ریسک به شما کمک می‌کند تا جایگاه ریسک در یک کسب و کار را بشناسید و با تسلط بر آن به اهداف و خواسته‌هایتان برسید.

مدیریت ریسک به زبان ساده

مدیریت ریسک به زبان ساده

نویسنده: توماس برگر

مترجم: شهرام امین‌ترابی

انتشارات دنیای اقتصاد

مدیریت ریسک به زبان ساده، کتابی است که مدیریت ریسک را در بستر تمام فعالیت‌های یک سازمان بررسی می‌کند. اغلب مدیریت ریسک را جدا از بقیه کارهای شرکت می‌بینند ولی اهمیت این موضوع در این است که مدیریت ریسک می‌تواند نقشی مهم در جهت‌دهی نرخ‌گذاری‌ها و هدایت هزینه‌های مخارج سرمایه در شرکت‌های سودمحور ایفا ‌کند. از همین رو، بررسی آن به صورت منفرد، کاری است که اگر نگوییم اشتباه، حداقل نتیجه مطلوب را به ما نمی‌دهد.

قوی سیاه

قوی سیاه

نویسنده: نسیم نیکولاس طالب

شاید اگر اولین‌بار باشد که نام کتاب قوی سیاه، نوشته نسیم نیکولاس طالب را می‌شنوید، ذهنتان برود به سمت داستانی عاشقانه یا اجتماعی. اما این کتاب، در حقیقت، نقطه عطفی در تفکر مدرن در دنیا است. قوی سیاه، واقعا وجود دارد و این کتاب هم البته با یک داستان آغاز می‌شود. مشاهده اولین قوی سیاه در استرالیا که باوری قدیمی را، مبنی بر اینکه تمام قوها سفید هستند، در هم شکسته است.

درست در همان لحظه‌ای که قوی سیاه را ببینیم و یا مدل تفکر بر مبنای کتاب قوی سیاه را بیاموزیم، می‌توانیم از آن نقطه یا محدوده امن تفکرات خودمان خارج شویم و از رویدادهای غیرقابل پیشبینی که در زندگی برایمان رخ می‌دهد، نهایت استفاده را ببریم. این کتاب را نسیم نیکولاس طالب نوشته و از او کتاب معروف و مشهور پوست در بازی را هم بارها در وبلاگ طاقچه معرفی کردیم.

زندگی به روش 80/20

زندگی به روش 80/20

نویسنده: ریچارد کخ

مترجم: مریم تقدیسی

قانون ۸۰ ۲۰ کتابی است که به شما می‌آموزد چگونه از اتلاف انرژی جلوگیری کند. آن هم با یک قانون جذاب: با استفاده از بیست درصد انرژیتان به هشتاد درصد نتیجه برسید. در حقیقت در هر سیستمی هشتاد درصد موفقیت، نتیجه بیست درصد تلاش است. این کتاب این اصل را بیان می‌کند: کلید دستیابی به سازماندهی سازنده‌تر و بهتر، ‌‌تمرکز برگسترش ۲۰ درصد پربازده به جای تلاش بر روی ۸۰ درصد بی‌حاصل است. اما چرا این کتاب باید در دسته بندی کتاب‌های مدیریت ریسک قرار بگیرد؟ می‌توان دو دلیل را برای اینکار در نظر داشت.

اول از همه این کتاب باور جدیدی را بیان می‌کند که احتمالا تفکرات قبلیتان را زیر سوال می‌برد و به همین دلیل خودش می‌تواند یک نوع ریسک کردن به حساب بیاید و دلیل مهم‌تر این است که بخش سخت کار را بر عهده گرفته است. ریچارد کخ در این کتاب به ما کمک می‌کند دریابیم که بیست درصد پر بازده کدام است؟

چک لیست؛ چطور کارها را درست انجام دهیم؟

چک لیست؛ چطور کارها را درست انجام دهیم؟

نویسنده: آتول گوانده

مترجم: مریم شبیری

بسیاری از افراد اهل ریسک کردن نیستند. اگر شما هم جز این دسته هستید، این کتاب برای شما است: چک لیست. چک لیست، لیستی نیست که فقط برای پیکنیک و سفر به کار بیاید. چک لیست قرار است روشی برای زندگی کردن باشد. روشی که به شما کمک کند تا از وقوع مسائل ناخواسته و غیر مترقبه جلوگیری کنید. آتول گاواند در کتاب چک لیست بیان می‌کند که مشکلات مردم ساده است و با کمک راه‌حل‌های ساده‌ای مانند چک لیست می‌توان از بروز اشتباهات جلوگیری کرد.

تصمیم‌گیری

تصمیم‌گیری

نویسنده: انتشارات مدرسه بازرگانی هاروارد هاروارد

مترجم: حسن هوشنگی

انتشارات عارف کامل

تصمیم ‌گیری آنقدر مهم است که می‌تواند یک رشته کامل درسی را به خود اختصاص دهد. کتاب تصمیم‌ گیری هم یک کتاب کامل است که ده مدل از بهترین مدل‌های تصمیم‌ گیریرا معرفی و بیان می‌کند. مدل‌های معروفی مانند ماتریس آیزنهاور که برای مدیریت زمان به کار می‌آید و مدل‌های ناشناخته‌ای مانند پنیر سوئیسی که به شما کمک می‌کند بهترین روش تصمیم‌ گیری را انتخاب کنید. در حقیقت کتاب تصمیم ‌گیری به شما کمک می‌کند تا مدل‌های مختلف را بشناسید و روشی را انتخاب کنید که برای شما بهترین و کارآمد‌ترین روش است.

فرآیند تصمیم‌گیری در مدیریت

فرآیند تصمیم‌گیری در مدیریت

نویسنده: استفن پی. فیتزجرالد

مترجم: مهرداد ملایی

انتشارات دنیای اقتصاد

تصمیم ‌گیری همیشه می‌تواند یک ریسک بزرگ باشد. این موضوع به خصوص زمانی که قرار است در یک شرکت تصمیم ‌گیری کنید و سود و زیان شرکت، و همچنین مشکلاتی که ممکن است برای افراد در سازمان رخ بدهد، یا حتی زمینه‌های پیشرفتشان، همه و همه به تصمیمی برمی‌گردد که شما قرار است بگیرید. حالا چه باید کرد؟

کتاب فرایند تصمیم ‌گیری در مدیریت به شما کمک می‌کند تا تمام ظرافت‌های تصمیم ‌گیری را در نظر بگیرید. در حقیقت این کتاب تمام جنبه‌های یک تصمیم‌ گیری را در نظر می‌گیرد و نهایت هم ده گام مهم برای تقویت کارآمدی تصمیم‌ گیری‌های تجاری را معرفی می‌کند.

زندگی برای تمام ما، پر از لحظاتی است که برای آن برنامه‌ریزی نکرده‌ایم. موقعیت‌هایی که ناگهان در آن گرفتار می‌شویم و باید به سرعت و با یک تصمیم ‌گیری درست آن را به نفع خودمان تغییر دهیم. این کتاب ها با آموزش مدل‌های مختلف تفکر به شما کمک می‌کنند تا ذهنتان را درباره رویارویی با چنین موقعیت‌هایی و مدیریت ریسک در تصمیم‌هایتان آماده کنید.

علاوه بر کتاب‌هایی که در این یادداشت معرفی کردیم، پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «چرا باید تئوری انتخاب را بخوانیم؟» را هم بخوانید.

مدیریت ریسک در 5 مرحله

از زمان پیدایش تمدن‌ها انسان­‌ها با خطراتی رو به رو بوده‌اند. اجداد ما با محیطی سرشار از خطرات و مشکلات روبه رو بوده‌اند. نخستین خطرات که طبیعت و حیوانات وحشی بوده‌اند موجب ریسک می‌شدند. به تدریج انسان‌ها دریافتند که باید خطرات را پیش‌بینی کنند و خود را برای مقابله آماده کنند.

علم مدیریت ریسک در دوره رنسانس در قرن شانزدهم میلادی مطرح گردید. از سال ۱۹۹۰ میالادی مدل‌های مختلفی برای مدیریت ریسک پروژه‌ها با هدف افزایش موفقیت آنها ارائه گردیده است. در این مقاله به مدیریت ریسک در پنج مرحله می‌پردازیم.

تعریف مدیریت ریسک

مدیریت خطر یا مدیریت ریسک کاربرد سیستماتیک سیاست‌های مدیریتی، رویه ها و فرایندهای مربوط به فعالیت‌های تحلیل، ارزیابی و کنترل ریسک می‌باشد. مدیریت ریسک عبارت از فرایند مستندسازی تصمیمات نهایی اتخاذ شده و شناسایی و به کارگیری معیارهایی است که می توان از آنها جهت رساندن ریسک تا سطحی قابل قبول استفاده کرد.

مدیریت ریسک به عنوان یکی از دوازده سطح اصلی “کلیات دانش مدیریت پروژه” معرفی شده است. در تعریف این مؤسسه، در این تعریف، مدیریت ریسک پروژه عبارت است از “کلیه فرایندهای مرتبط با شناسایی، تحلیل و پاسخگویی به هرگونه عدم اطمینان که شامل حداکثری نتایج رخدادهای مطلوب و به حداقل رساندن نتایج وقایع نامطلوب می‌باشد”.

مدیریت ریسک در پنج مرحله

5 مرحله مدیریت ریسک

شناسایی زمینه ریسک

در این مرحله، شناسایی محل و شرایط رخداد ریسک نظیر یک محل کار مشخص، اداره، روش هج جهت کنترل ریسک یک بخش کاری یا شعبه فروشگاه خرده فروشی انجام می‌شود.

شناسایی ریسک

در این مرحله ریسک هایی شناسایی می شوند که بر احتمال دستیابی به اهداف کسب و کار تأثیر می گذارند. ابتدا باید ریسک توصیف شود:

چه اتفاقی ممکن است رخ دهد؟

چگونه و چرا اتفاق خواهد افتاد؟

پس از آن نتایج ریسک باید توصیف شود:

اگر ریسک محقق شود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

ارزیابی ریسک

در این مرحله، احتمال و نتایج هر ریسک شناسایی شده با استفاده از سنجه‌های آماده شده تحلیل می‌شود. کنترل‌های موجود برای هر ریسک را مورد توجه قرار دهید. با توجه به کنترل‌های موجود چه تدابیر دیگری برای کنترل ریسک باید اندیشیده شود.

استراتژی ریسک

در این مرحله، احتمال و نتایج هر ریسک شناسایی شده با استفاده از سنجه‌های آماده شده تحلیل‌می شود. کنترل‌های موجود برای هر ریسک را مورد توجه قرار دهید. با توجه به کنترل‌های موجود چه تدابیر دیگری برای کنترل ریسک باید اندیشیده شود.

پایش و تجدید نظر

در این مرحله، احتمال و نتایج هر ریسک شناسایی شده با استفاده از سنجه‌های آماده شده تحلیل می‌شود. کنترل‌های موجود برای هر ریسک را مورد توجه قرار دهید. با توجه به کنترل‌های موجود چه تدابیر دیگری برای کنترل ریسک باید اندیشیده شود.

انواع ریسک بر اساس استاندارد PMBOK

۱) ریسک بیرونی: ریسک‌های بیرونی پروژه در محدوده اختیارات مدیران پروژه نمی‌باشد. مدیران پروژه باید آمادگی لازم جهت موجه شدن با این دسته از ریسک‌ها را داشته باشند و تا آنجا که ممکن است اثرات انها را به حداقل رسانده و یا حذف کنند. از مهمترین ریسک‌های بیرونی می‌توان به تغییر در سیاست‌های پولی و مالی، بازار سهام، تورم، نرخ مالیات، عوامل محیطی (آب و هوا)، رخدادهای اجتماعی، قوانین و مقررات، تأمین‌کنندگان و توزیع‌کنندگان اشاره کرد.

2) ریسک درون سازمانی: ریسک‌هایی هستند که معمولا در اثر کمبود منافع سازمانی به وجود می‌آیند و در صورتی که برنامه‌ای مناسب جهت کاهش یا حذف این دسته از ریسک‌ها پیش‌بینی نشده باشد، پروژه با تاخیر زمانی مواجه می‌شود. فقدان تدوین اولویت‌های سازمانی در اجرای پروژه، کمبود منابع و وابستگی‌های پروژه از مصادیق مهم این نوع ریسک هستند.

3)ریسک‌های فنی-کیفی-عملکردی: ریسک‌هایی هستند که در اثر فناوری به کار گرفته شدند و در پروژه و یا محیط کاری پروژه به وجود می‌آیند. به عنوان مثال ریسک‌های فنی شامل ریسک‌های مربوط به طراحی و ساخت محصول هستند. نیازمندی، فناوری، پیچیدگی، عملکرد، اطمینان و کیفیت نیز از این دسته ریسک‌ها هستند.

4)ریسک مدیریت پروژه: عدم تخصیص زمان، هزینه و منابع کاری مناسب، استفاده از برنامه‌ی نامناسب، عدم توجه کافی مدیریت پروژه به تحقق اهداف، ارتباطات و کنترل ضعیف، جزو مصادیق این گروه ریسک‌ها است.

ارائه مدلی برای اندازه گیری رابطه ی بین ریسک های مالی و نسبت های مالی

کلیه موسسات مالی و بانک ها در جریان عملیات خود با ریسک هایی مواجهند که قادر به از بین بردن آن ها
نبوده اما امکان مدیریت این ریسک ها وجود دارد. بنابر این موسسات مالی برای ادامه حیات خود باید
ریسک ها را شناسایی و کنترل نموده و کاهش دهند که برای این کار، شناسایی عوامل مؤثر بر ریسک های
مختلف بسیار راهگشا خواهد بود. در این تحقیق فرض بر وجود رابطه ی معناداری بین ریسک های مالی و
نسبت های مالی است که با بررسی تحقیقات گذشته مورد تایید قرار می گیرد و سپس با مطالعه روش
آماری تحلیل همبستگی کانونی، الگویی طبق این روش برای اندازه گیری رابطه ی بین ریسک های مالی و
نسبت های مالی مبتنی بر میزان شدت تاثیر ریسک ها ارایه شده است. برای محاسبه ریسک ها و نسبت های
مالی از اطلاعات موجود در صورت های مالی و ترازنامه 10 بانک بین سال های 88 تا 93 استفاده شده
است. پس از انجام محاسبات مشخص می شود که ریسک های نقدینگی با مقادیر 697 / 0 ، 644 / 0 و 624 / 0
بیشترین تاثیر را به ترتیب بر نسبت های نقدینگی، اهرمی و سودآوری بانک دارند

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Presenting a model for measurement of the relationship between financial risks and financial ratios

نویسندگان [English]

• Bakhtiar Ostadi 1
• Parvin Tadrisi Pajou 2

1 Assistant Professor of Industrial Engineering, Faculty of Industrial and Systems Engineering, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

2 MSc Student, School of Industrial and Systems Engineering, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

چکیده [English]

All financial institutions and banks have risks in their operations that have not been able to eliminate them, but there is the possibility of managing these risks. Therefore, financial institutions for continuity should be identify, control and reduce the risk of their life to do this, factors affecting various risks will be very useful. In many of the financial institutions framework for managing risks to consider. In this paper, we assume the existence of a significant relationship between financial risk and financial ratios that can be validity by examining past research and then using canonical correlation analysis model to evaluate and calculate the relationship between financial risks and financial ratios presented. Canonical correlation analysis is an extension of multiple correlation for the relationship between the two sets روش هج جهت کنترل ریسک of variables. Canonical analysis, linear combination of variables that are highly correlated with the second set of variables is found. Three financial risks include liquidity risk, credit and market using certain financial ratios and indicators have been defined and are considered as independent variables. As well as financial ratios, liquidity, leverage and profitability are dependent variables .To calculate risk and financial ratios of the information contained in the financial statements and the balance sheets of 10 banks Between 88 to 93 were used. Finally, it appears that liquidity risks have the greatest impact on financial ratios. After calculations, it is determined that liquidity risks have the most effect on the liquidity, leverage and profitability rations of bank with the effect values of 0.697, 0.644 and 0.624, respectively

کلیدواژه‌ها [English]

• Financial Risks
• Financial Ratios
• Liquidity
• Leverage
• Profitability
• Canonical Correlation

مراجع

خدائی ولهزاقرد، محمد؛ قلمی باویل علیایی) 1391 بررسی « ،) عوامل کلیدی مؤثر بر
ریسک نکول بانکهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار فصلنامه .» تهران بورس
اوراق بهادار شمارة 21 .
خوش سیما، رضا ؛ شهیکی تاش) 1390 تاثیر « ،) ریسک های اعتباری، عملیاتی و نقدینگی
بر کارایی نظام بانکی فصلنامه علمی و پژوهشی برنامه روش هج جهت کنترل ریسک ریزی و بودجه، شماره .» ایران
چهارم.
زینیاردکانی، حسین ) 1389 پایان نامه .» ارائه مدل ریسک اعتباری در بانک صادرات « ،)
کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
شکرخواه، جواد؛ قاصدی دیزچی، کیوان. ) 1395 تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر « ،)
فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی دانشگاه علامه .» تصمیمات تامین مالی مدیران
طباطبایی، دوره 13 ، شماره 51 ، صفحه 87 - 120 .
عرب مازاریزدی، محمد ؛ باغومیان ؛ کاکه خانی) 1390 ،) بررسی رابطه میان ترکیب
دارایی - بدهی و ریسک نقدینگی بانکها در ایران. پژوهشگاه علوم انسانی و پورتال
جامع علوم انسانی.
مژگان محرمی؛ جعفر باباجانی. ) 1396 تعیین شاخص های ارزیابی عملکرد مالی « ،)
وقابلیت های سیستم حسابداری جهت ایفای مسئولیت پاسخگویی مالی در شهرداری
فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی دانشگاه علامه طباطبایی، دوره .» تهران 14 ،
شماره 55 ، صفحه 1 - 30 .
میرعمادی، سید علی اکبر) 1386 بررسی « ،) رابطه ی بین نسبت های مالی ( متغیرهای حسابداری ) و روش هج جهت کنترل ریسک ریسک اعتباری مشتریان بانک پایان .» ها نامه دوره کارشناسی ارشد حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس.

Alshatti. A (2015). The effect of credit risk management on financial performance of the Jordanian commercial banks, Investment Management and Financial Innovations, Volume 12, Issue 1, 2015.
Chen, K. and Yu Pa, C. “An Empirical Study of Credit Risk Efficiency of Banking Industry in Taiwan”, Web Journal of Chinese Management Review • Vol.15• No 1(2012).
Danske Bank Group. “Risk Management”, (2013). Dima, A. and Orzea, I. “Risk Management in Banking”, Academy Publish.org (2011).

چگونه ریسک‌ها را ارزیابی و مدیریت کنیم؟

ریسک‌ها را به سختی می‌توان شناسایی کرد، چه برسد به این‌که بخواهیم آن‌ها را کنترل کنیم و برای روبه‌رو شدن با آن‌ها آماده شویم. این در حالی‌است که اگر با نتایجی روبه‌رو شوید که از قبل آن‌ها را پیش‌بینی نمی‌کردید، زمان، سرمایه و آبروی شما می‌تواند در معرض خطر قرار بگیرند. با وجود این احتمالات، به‌خصوص جایی‌که ممکن است شغل شما، با ریسک‌های زیادی مواجه باشد، باید یاد بگیرید که چگونه از ابزار ارزیابی و کنترل ریسک‌ به‌گونه ای استفاده کنید که بتوانید به موقع خطرات را شناسایی و مدیریت کنید و اثرات منفی را روی برنامه‌هایتان کاهش دهید. این مقاله شما را در این مسیر یاری خواهدکرد.

حتما بخوانید:

در زندگی، فارغ از هر نقشی که داشته باشید، گاهی مجبور به اخذ تصمیماتی هستید که خالی از ریسک نیستند. ریسک از دو بخش تشکیل شده است: احتمال بروز اشکال و اشتباه و عواقب منفی ناشی از بروز این خطا. در ادامه درباره چگونگی استفاده از ابزار ارزیابی و کنترل ریسک‌ به‌گونه برای شناسایی به موقع خطرات را و مدیریت آنها می‌خوانید.

تحلیل ریسک به چه معناست؟

تحلیل ریسک فرآیندی است که به شما کمک می‌کند تا مشکلاتی را که ممکن است در آینده برای شما پیش بیاید و پروژه‌ها و کسب‌وکارهای بزرگ‌تان را از ریشه ضعیف کند، شناسایی و کنترل کنید. برای انجام این فرآیند، ابتدا باید تهدیداتی را که ممکن است سر راه‌تان قرار بگیرند، شناسایی کنید، سپس درجه‌ی احتمال وقوع این تهدیدات را بسنجید.

تحلیل ریسک می‌تواند کار بسیار پیچیده‌ای باشد چرا که باید تمام جزییات کاری‌تان از جمله اطلاعات دقیق پروژه، داده‌های مالی، پروتکل‌های امنیتی، پیش‌بینی‌های بازاریابی و دیگر اطلاعات مربوطه را یک‌به‌یک بررسی کنید. از آنجا که این ابزار می‌تواند وقت، هزینه و اعتبار شما را حفظ کند، استفاده از آن اقدامی ضروری به حساب می‌آید.

چه زمانی از این ابزار استفاده کنیم؟

تحلیل ریسک، در بسیاری از موارد قابل استفاده و مفید است:

• زمانی که در حال طرح‌ریزی برای پروژه‌های خود هستید. در این صورت قادر خواهید بود از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.
• زمانی که می‌خواهید تصمیم بگیرید پروژه‌ای را ادامه بدهید یا خیر.
• زمانی که قصد بهبود امنیت کاری‌تان را دارید و در حال مدیریت ریسک‌های احتمالی در محل کار هستید.
• زمانی که درحال آماده شدن برای اتفاقات و مشکلاتی مانند خراب شدن ماشین‌آلات و دستگاه‌ها، سرقت، بیماری کارکنان و یا بلایای طبیعی هستید.
• زمانی که درحال برنامه‌ریزی برای مقابله با تغییراتی همچون ورود رقبای جدید به بازار یا تغییرات سیاست‌های دولتی در محیط کار هستید.

چگونه از تحلیل ریسک استفاده کنیم؟

برای ارزیابی ریسک‌های موجود گام‌های زیر را دنبال کنید:

۱. تهدیدها را شناسایی کنید.

اولین قدم در تحلیل ریسک، شناسایی تهدیدات احتمالی یا موجودی است که امکان دارد با آنها روبه‌رو شوید. این تهدیدها می‌توانند منابع مختلفی داشته باشند. برای مثال:

انسانی: بیماری، مرگ، آسیب جسمی، یا دیگر خسارات جسمی مهم برای افراد

عملکردی: ضعیف شدن تدارکات و عملکردها، دسترسی کمتر به منابع ضروری یا عدم موفقیت در بخش توزیع

اعتباری: از دست دادن مشتری و اعتمادبه‌نفس کارکنان یا آسیب به اعتبارتان در بازار

فرآیندی: ناتوانی در مسئولیت‌پذیری، اشکال در سیستم‌های داخلی، کنترل‌ها یا تقلب

پروژه‌ای: هزینه کردن بیش‌از بودجه‌ی تعیین‌شده، طولانی شدن بیش‌از اندازه‌ی کارها، وجود مشکل در کیفیت محصولات و خدمات

مالی: شکست کسب‌وکار، نوسانات بازار سهام، تغییر نرخ سودها، در دسترس نبودن کمک‌هزینه‌های مالی

فنی: پیشرفت‌های روزافزون تکنولوژی، ناتوانی در به‌کارگیری آن

طبیعی: آب‌وهوا، بلایای طبیعی، بیماری‌های واگیردار

سیاسی‌: تغییر در میزان مالیات، نظرات مردم، سیاست‌های دولتی و یا نفوذ خارجی

مواد شیمیایی خطرناک، نورپردازی ضعیف، افتادن جعبه‌ها، یا هر شرایطی که به سبب آن کارکنان و محصولات صدمه ببینند.

شما هم می‌توانید از رویکردهای متفاوتی برای پیشبرد این تحلیل استفاده کنید:

• فهرستی مانند فهرست بالا تهیه کنید و ببینید کدام‌یک شما را تهدید می‌کند.
• به سیستم‌ها، فرآیندها و ساختارهایی که از آن‌ها استفاده می‌کنید دقت کنید و ریسکی را که هرکدام از آن‌ها ممکن است با خود به همراه بیاورد، ارزیابی کنید. چه ضعف و آسیبی از جانب آنها شما را تهدید می‌کند؟
• به دیدگاه‌های متفاوت دیگران هم گوش بسپارید. اگر شما تیمی را رهبری می‌کنید، از افرادتان بخواهید نظرات‌شان را برای عملکرد بهتر اعلام کنند، و از دیگر افراد فعال در سازمان‌ یا کسانی که پروژه‌های مشابه را دنبال می‌کنند، مشورت بگیرید.

۲. میزان ریسک را تخمین بزنید

به محض اینکه ریسک‌های احتمالی پیشِ رویتان را شناسایی کردید، باید میزان احتمال وقوع آنها را بسنجید و هم از میزان تاثیر و خسارات بالقوه‌ای که می‌توانند برای شما داشته باشند آگاه شوید.

یک راه این است که درصد احتمال وقوع خطر را حدس بزنید و آن را در هزینه‌ای که وقوعِ آن خطر برای شما خواهد داشت ضرب کنید. این فرمول به شما هزینه‌ی واقعی ریسک را می‌دهد:

هزینه‌ی وقوع خطر × احتمال وقوع آن = هزینه‌ی ریسک

به‌عنوان یک مثال ساده، تصور کنید ریسکی را شناسایی کرده‌اید که بر طبق آن هزینه‌ی اجاره‌تان بالا می‌رود. ۸۰٪ احتمال می‌دهید که روش هج جهت کنترل ریسک این اتفاق در سال آینده بیافتد، زیرا که صاحب‌ ملک شما هزینه‌ی اجاره‌ی دیگران را هم بالا برده است. اگر این اتفاق بیافتد، شرکت شما باید در سال آینده متحمل پنجاه میلیون تومان هزینه‌ی اضافی شود. بدین ترتیب، هزینه‌ی ریسک افزایش اجاره می‌شود:

۰.۸۰ ( احتمال وقوع خطر) × ۵۰۰۰۰۰۰۰ تومان (هزینه‌ی وقوع خطر) = ۴۰۰۰۰۰۰۰ تومان (هزینه‌ی ریسک)

از این مرحله باعجله عبور نکنید. تا جایی که می‌توانید اطلاعات کسب کنید و با دقت بالا میزان احتمال وقوع خطر و هزینه‌های ناشی از آن را تخمین بزنید. اگر ابزار درستی برای پیش‌بینی ندارید می‌توانید از داده‌های سال‌های گذشته اطلاعات بگیرید.

چگونه ریسک را مدیریت کنیم؟

به محض اینکه هزینه‌های ریسک‌های احتمالی را شناسایی کردید، می‌توانید راه‌های مدیریت آن‌ها را بررسی کنید.

سعی کنید به رویکردهای اقتصادی‌تر روی بیاورید‌، چراکه اگر هزینه‌های پیشگیری، بیش از هزینه‌های ناشی از تهدید باشند به هیچ عنوان منطقی نیست. در این حالت حتی بهتر آن است که ریسک را بپذیرید تا برای از بین بردن آن، بیشتر از حدِ منابع‌تان استفاده کنید. حواس‌تان باشد چگونه از این ابزار استفاده می‌کنید، به‌خصوص وقتی که پای اخلاقیات یا امنیت شخصی در میان است.

از ریسک دوری کنید

در برخی موارد شاید لازم باشد که به طور کلی از ریسک دوری کنید. این کار می‌تواند به معنای درگیر نشدن در کسب‌وکار جدید، تبادل پروژه‌ها و صرف نظر از یک فعالیت پرخطر باشد. اما این کار زمانی شدنی است که ریسک‌های یک پروژه‌، منافع سازمان شما را به خطر نیاندازد، یا آن ریسک‌ها چندان ارزش صرف هزینه جهت مقابله را نداشته باشند. اما باید به خاطر داشته باشید که با نادیده گرفتن ریسک‌های بالقوه، فرصتی را هم از دست خواهید داد. از تحلیل چه می‌شود اگر…؟ برای ارزیابی گزینه‌ها هنگام تصمیم‌گیری استفاده کنید.

ریسک را با دیگران تقسیم کنید

شما می‌توانید ریسک‌ها را تقسیم کنید و متعاقبا سود به دست آمده از یک پروژه را با فرد، سازمان یا طرف سوم دیگری تقسیم کنید. برای مثال، می‌توانید ریسک‌تان را از طریق بیمه‌ شخص ثالثِ ساختمان شرکت و انبارتان، با شرکت بیمه تقسیم کنید، یا اینکه در تولید یک محصول مشترک، با سازمان دیگری مشارکت کنید.

ریسک را بپذیرید

آخرین گزینه‌ی شما پذیرفتن ریسک است. این گزینه زمانی روی میز قرار می‌گیرد که شما راهی برای جلوگیری از ریسک یا کاهش آن نداشته باشید، یا هزینه‌ی زیان بالقوه‌‌ی پیش‌رو، از هزینه‌ی بیمه‌ کردن شرکت کمتر باشد و یا سود بالقوه‌ای که در انجام کار وجود دارد به پذیرفتن تمام ریسک‌هایش بیارزد. برای مثال ممکن است شما ریسک شروع دیرهنگام یک پروژه را بپذیرید، تنها به این دلیل که سود آن پروژه هزینه‌های اولیه را پوشش می‌دهد.

کنترل ریسک

اگر قرار است ریسک را بپذیرید بهتر است اقداماتی در جهت کاهش اثرات منفی آن انجام دهید.

آزمایش‌های کسب‌وکار، روش‌های موفقی برای کاهش ریسک هستند. با استفاده از آن‌ها می‌توانیم فعالیت پرخطر را در مقیاس کوچک و کنترل‌شده انجام دهیم و متوجه شویم که مشکلات احتمالی کجا پیش می‌آیند، آنگاه می‌توانیم اقدامات پیشگیرانه و بازرسانه‌ مناسب را پیش از شروع فعالیت در مقیاس اصلی، پیدا و پیاده‌سازی کنیم.

اقدامات پیشگیرانه مربوط به پیشگیری از وقوع وضعیت‌های پرخطر است، که شامل آموزش حفظ امنیت و سلامت، حفاظت فایروال، سرورِ شرکت‌های بزرگ و آموزش متقابل تیمِ کاری‌تان می‌شود.

اقدامات بازرسانه شامل شناسایی نقاطی از فرآیند است که می‌تواند باعث ایجاد مشکل و خطا شود. برای جلوگیری از این اتفاقات مراحلی برای حل این مشکلات (در صورت بروز) تعریف می‌شود. اقداماتی مثل بررسی مجدد صورت‌های مالی، تست‌های ایمنی قبل از عرضه محصول و یا نصب حسگرهایی برای شناسایی محصولات معیوب.

برتامه‌ریزی-اقدام-بررسی-تصویب، یکی از روش‌های متداول برای کنترل تاثیر شرایط ریسکی به شمار می‌رود. همانند آزمایش‌های کسب‌وکار، این روش هم راه‌های گوناگونی را برای کاهش ریسک‌های احتمالی امتحان می‌کند. این ابزار 4 مرحله‌ای از طریق آنالیز موقعیت، ارائه و آزمایش یک راه‌حل، بررسی چگونگی کارکرد آن و در نهایت اجرای آن به شما کمک می‌کند تا حد ممکن خطرات احتمالی پیش رو تا به کمترین میزان خود برسانید.

نکات کلیدی

تحلیل ریسک، یک راه اثبات شده در شناسایی و سنجش عواملی هستند که می‌توانند در موفقیت یک پروژه یا کسب‌وکار تاثیر منفی بگذارند. این تحلیل‌ها شما را قادر می‌سازند تا خطراتی احتمالی‌ که شما و سازمان‌تان را تهدید می‌کنند بشناسید و مشخص می‌کنند که آیا می‌توانید تصمیم پیش رویتان را عملی کنید یا خیر.

به محض این‌که شما ارزش ریسکی را که قرار است با آن مواجه شوید، بسنجید، می‌توانید راه‌های مختلف مدیریت آن را نیز کنترل کنید، مدیریت ریسک می‌تواند تصمیم بر اجتناب از ریسک، تقسیم آن، یا پذیرش ریسک در کنار کاهش تاثیرات منفی باشد. بسیار مهم است که شما در هنگام تحلیل ریسک به‌ صورت همه‌جانبه مسائل را بسنجید و از تمام عواقب و پیامدهای آن آگاه باشید. این آگاهی خصوصاً شامل آگاهی از هزینه‌ها، اصول اخلاقی و حفظ امنیت افراد می‌شود.

نویسنده: محمدعلی نصیری

در این مجموعه ارزشمند، تمام نیازمندی‌های شما برای شروع و رشد کسب‌وکار فراهم شده است.
این مجموعه حاصل تجربیات اساتید هاروارد است که هر یک،‌ از کارآفرینان و مشاوران بزرگ در دنیا هستند.

کنترل ریسک چیست؟

کنترل ریسک مجموعه روش هایی است که به وسیله آن شرکت ها زیان های احتمالی را ارزیابی کرده و برای کاهش یا حذف چنین تهدیدهایی اقدام می کنند. این یک تکنیک است که شامل شناسایی عوامل خطر احتمالی در عملیات یک شرکت، مانند جنبه های فنی و غیر فنی تجارت، سیاست های مالی و سایر مواردی است که ممکن است بر سود شرکت تأثیر بگذارد.

کنترل ریسک چگونه انجام می شود؟

مشاغل مدرن با مجموعه متنوعی از موانع، رقبا و خطرات احتمالی روبرو هستند. کنترل ریسک یک استراتژی تجاری مبتنی بر برنامه است که هدف آن شناسایی، ارزیابی و ایجاد آمادگی برای خطرات و بلایای مختلف (اعم از فیزیکی و ظاهری) است که ممکن است در عملیات و اهداف یک سازمان اختلال ایجاد کند.

مفاهیم اصلی کنترل ریسک عبارتند از:

· اجتناب، بهترین روش کنترل ضرر است. به عنوان مثال، پس از کشف اینکه ماده شیمیایی مورد استفاده در تولید کالاهای شرکت برای کارگران خطرناک است، صاحب کارخانه یک ماده شیمیایی جایگزین ایمن برای محافظت از سلامت کارگران پیدا می کند.

· پیشگیری از ضرر یک ریسک را می پذیرد اما سعی می کند به جای از بین بردن ضرر، آن را به حداقل برساند. به عنوان مثال موجودی ذخیره شده در یک انبار مستعد سرقت است. از آنجا که راهی برای اجتناب از آن وجود ندارد، برنامه پیشگیری از ضرر در نظر گرفته شده است. این برنامه شامل گشت نگهبانان امنیتی، دوربین های فیلمبرداری و امکانات ذخیره سازی امن است. بیمه نمونه دیگری از پیشگیری از خطرات است که با قرارداد به شخص ثالث واگذار می شود.

· کاهش خسارت ریسک را می پذیرد و به دنبال محدود کردن ضررها در روش هج جهت کنترل ریسک هنگام بروز تهدید است. به عنوان مثال، شرکتی که مواد قابل اشتعال را در انبار ذخیره می کند، آبپاش های پیشرفته را نصب می کند تا در صورت وقوع آتش سوزی، خسارت را به حداقل برساند.

· تفکیک شامل پراکندگی دارایی های کلیدی است. اگر همه دارایی روش هج جهت کنترل ریسک ها در یک مکان باشند، تجارت با مسائل جدی تری روبرو خواهد شد. به عنوان مثال، یک شرکت از نیروی کار متنوع جغرافیایی استفاده می کند تا در صورت بروز مشکلات در یک انبار، تولید ادامه یابد.

· تکثیر شامل ایجاد یک برنامه پشتیبان، اغلب با استفاده از فناوری است. به عنوان مثال، به دلیل خرابی سرور سیستم اطلاعات عملکرد یک شرکت متوقف می شود، در صورت خرابی سرور اصلی، یک سرور پشتیبان به آسانی در دسترس است.

· تنوع در خطوط مختلف کسب و کار باعث ایجاد منابع تجاری متفاوتی می گردد و از دست دادن درآمد قابل توجه از یک خط، خسارت جبران ناپذیری به نتیجه نهایی شرکت نخواهد داشت. به عنوان مثال، در یک رستوران علاوه بر سرو غذا، فروشگاه مواد غذایی ایجاد شود که انواع سس سالاد، مواد غذایی فرآوری شده و . را بفروش برساند.

هیچ یک از تکنیک های کنترل ریسک یک گلوله طلایی برای رهایی شرکت از آسیب های احتمالی نخواهد بود. در عمل، این تکنیکها همزمان با یکدیگر به میزان متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند و با رشد شرکت، با تغییر اقتصاد و تغییر چشم انداز رقابتی تغییر می کنند.