فرمول شاخص کل بورس چیست و چگونه محاسبه می شود؟ — به زبان ساده
برای تمایز و تشخیص بین پدیدههای مختلف نیاز به ابزاری برای سنجش و مقایسه است. «شاخص» (Index) پارامتری است که میزان تغییرات را نشان میدهد و مقایسه پدیدههای مختلف را آسانتر میکند. مفهوم شاخص در بورس به تغییر حرکت و جهت بازار سهام اشاره دارد. تشخیص روند شاخص کل برای پیگیری روند اوراق قرضه و داراییهای مختلف بسیار مهم است. در این شاخص، نسبتی تشکیل میشود که در صورت آن، مجموع ارزش بازاری شرکتهای بورس و در مخرج آن عدد پایه شاخص قرار میگیرد. از مهمترین معیارهای سنجش عملکرد سرمایهگذاری در بورس و حتی سرمایهگذاریهای غیر مالی، «شاخص کل بورس» (Total Stock Index) است. در این نوشتار فرمول شاخص کل بورس و شیوه محاسبه آن ارائه خواهد شد.
شاخص چیست ؟
شاخص از جمله مفاهیمی است که تعاریف زیادی در مورد آن وجود دارد. تعریف شاخص تا حد زیادی بستگی به ماهیت موضوع، زمینه مطالعاتی یا متغیر مورد بررسی دارد. در ادامه برخی از مهمترین تعاریف شاخص ارائه شده است.
- شاخص فهرستی است که معمولاً به ترتیب حروف الفبا از برخی از دادههای مشخص مرتب شده است.
- شاخص فهرستی از آیتمها (مانند موضوعات یا نامها) است که در یک اثر چاپی مورد بررسی قرار میگیرند و برای هر مورد شماره صفحهای را میدهد که ممکن است در آن صفحه پیدا شود.
- شاخص فهرستی از شرکتهای سهامی عام و قیمت سهام آنها است.
- شاخص تجزیه و تحلیل کتابشناختی است و گروههای نشریات که معمولاً به صورت دورهای منتشر میشوند را در برمیگیرد.
- شاخص نسبت یک بعد از یک چیز به بعد دیگر.
- شاخص ابزاری برای نشان دادن یک مقدار یا کمیت است.
- شاخص چیزی است که فرد را به یک واقعیت یا نتیجه خاص هدایت میکند.
- شاخص نسبت یک متغیر به یک متغیر دیگر است.
- شاخص ترکیب چند متغیر برای ساخت یک متغیر دیگر با وزنهای مختلف است.
همانطور که مشاهده میشود، تعاریف زیادی شاخص در زمینههای مختلف وجود دارد. این تعریفها تا حد زیادی به ماهیت موضوع مورد بررسی، روششناسی پژوهش و موضوع مورد مطالعه بستگی دارد.
با توجه به اهمیت شاخص کل بورس در فهم روند و جهت بازار، «فرادرس» اقدام به تهیه یک فیلم آموزشی ۵ ساعت و ۵۷ دقیقهای در زمینه آموزش تحلیل جریان سفارشها و نقدینگی در بورس کرده که لینک آن در ادامه آورده شده است.
- برای مشاهده فیلم آموزش تحلیل جریان سفارش ها و نقدینگی در بورس + اینجا کلیک کنید.
شاخص کل بورس چیست ؟
همانطور که بیان شد، شاخص بورس معیاری برای اندازهگیری یا سنجش وضعیت عمومی بازار بورس است. شاخص کل بورس از مهمترین نماگرهای اقتصادی در تمامی کشورهای جهان است. حتی افرادی که در بازارهای مالی فعالیت ندارند، تحولات این شاخص را دنبال میکنند. افت و خیزهای شاخص کل بورس حاوی اطلاعات بسیار مفیدی برای معاملهگران، سرمایهگذاران و همچنین سیاستگذاران است. تحولات مثبت اقتصاد کلان میتواند اثرات مثبتی بر شاخص کل بورس داشته باشد. شاخص کلی نقشی برجسته در تشخیص روند بازار دارد.
شاخص کل بورس یکی از پرکاربردترین شاخصها در بین فعالین بازار و سرمایهگذاران است که بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است. به عبارت دیگر، تغییرات شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.
فرمول محاسبه شاخص کل بورس
شاخص کل قیمت سهام نماگری است که بیانگر سطح عمومی قیمت شرکتهای پذیرفته شده در بورس است. بورس تهران از فروردین ماه 1369 اقدام به محاسبه و انتشار فرمول شاخص کل بورس به معنای شاخص کل بورس نام «تپیکس» (Tipex) (با عدد مبنای 100) کرده است. این شاخص در مرکز تحقیقات بازار سرمایه محاسبه میشود. فرمول شاخص کل بورس به صورت زیر است.
در فرمول بالا تعریف متغیرها به صور زیر است.
- «$$p_$$»: قیمت شرکت iام در زمان t
- «$$q_$$»: تعداد سهام منتشر شده شرکت iام در زمان t
- «$$D_$$»: عدد پایه در زمان t
- «$$p_$$»: قیمت شرکت iام در زمان مبداء
- «$$q_$$»: تعداد سهام منتشر شده شرکت iام در زمان t
- «n»: تعداد شرکتهای مشمول شاخص
شاخص قیمت بورس تهران کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس را در برمیگیرد. در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ میشود. همانطور که فرمول بالا نشان میدهد، تعداد سهام منتشره شرکتها معیار وزندهی در شاخص است. این رویکرد سب میشود که شرکتهای بزرگ نقش بزرگتری در تغییرات شاخص داشته باشند.
ویژگی های شاخص قیمت سهام
مهمترین ویژگیهای شاخص کل بورس تهران را میتوان به صورت زیر فهرست کرد.
- جامعیت
- موزون بودن
- در دسترس بودن
در ادامه به صورت خلاصه در مورد این ویژگیها بحث خواهد شد.
جامعیت شاخص
مهمترین ویژگی شاخص بهای سهام معنای شاخص کل بورس بورس تهران، جامعیت آن است. این شاخص براساس تمامی سهام پذیرفته شده در بورس تهران محاسبه میشود و از جامعیت بالایی برخوردار است.
موزون بودن شاخص
دومین ویژگی شاخص قیمت سهام بورس تهران موزون بودن آن است، به این ترتیب که قیمت هر یک از سهام در تعداد سهام منتشره آن شرکت ضرب و در محاسبات شاخص منظور میشود، بنابراین تغییرات قیمت سهام براساس تعداد سهام منتشره آن در شاخص قیمت تأثیر مثبت یا منفی خواهد گذاشت. این موضوع نشان میدهد که هر چه تعداد سهام بیشتر باشد تأثیر تغییر ات بر روی روی شاخص بیشتر است و بالعکس.
در دسترس بودن شاخص
سومین ویژگی شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران در دسترس بودن آن است. با استقرار سختافزار و نرمافزارهای مناسب امکان محاسبه شاخص قیمت سهام بهصورت لحظهای فراهم شده است و از طریق شبکه کامپیوتری در اختیار علاقهمندان بهصورت مستقیم قرار گرفته است.
روند شاخص کل بورس تهران
معرفی فیلم آموزش تحلیل جریان سفارش ها و نقدینگی در بورس
شاخص کل نقشی بسیار مهم در بررسی کلیات بازار دارد. این شاخص، اطلاعات مفیدی در زمینه کلیات بازار و همچنین سمت و سوی آن در اختیار معاملهگران قرار میدهد تا براساس آن ثبت سفارش خرید یا فروش انجام دهند. با توجه به اهمیت شاخص کل در بورس، فرادرس اقدام به تهیه یک فیلم آموزشی ۵ ساعت و ۵۷ دقیقهای در زمینه آموزش تحلیل جریان سفارشها و نقدینگی در بورس کرده که لینک آن در ادامه آورده شده است.
این فیلم آموزشی در ۸ درس ارائه شده است. درس اول مقدماتی در زمینه سفارشگیری و جریان نقدینگی ارائه میکند. در درس دوم نسبت خریدار به فروشنده و قدرت خریدار و فروشنده بحث میشود. در درس سوم نسبت سرانه خرید و تفسیر آن تدریس میشود. درس چهارم در ارتباط با میزان ورود و خروج نقدینگی و پول هوشمند به بازار است. درس پنجم و ششم نیز به ترتیب قدرت خریدار و فروشنده و حجمهای غیرعادی را مورد بررسی قرار میدهد. درس هفتم داده های تفصیلی معاملات و درس پایانی تغییر مالکیت سهام را مورد بررسی قرار میدهد.
- برای مشاهده فیلم آموزش تحلیل جریان سفارش ها و نقدینگی در بورس + اینجا کلیک کنید.
جمعبندی
این نوشتار در زمینه فرمول شاخص کل بورس بود. در ابتدا مفهوم شاخص از رویکردهای مختلف بررسی شد و سپس مفهوم شاخص کل بورس ارائه شد. در پایان نیز فرمول شاخص بورس و ویژگیهای آن ارائه شد.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزشها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد میشوند:
شاخص بورس چیست و بیانگر چه چیزی است؟
اگر کم و بیش پیگیر اخبار بورس باشید به احتمال زیاد اصطلاح «شاخص بورس» و اخباری مانند: «شاخص بورس با ۵۰۰ واحد رشد به ۷۵۰۰۰ واحد رسید» را بارها شنیدهاید. شاید این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که این شاخص چیست و نوسانات عدد این شاخص چه معنایی دارند؟
در این قسمت از خانه سرمایه به زبان ساده این مفهوم را برایتان توضیح میدهیم.
ویدئو آموزشی «شاخص بورس چیست؟»
بورس چیست؟
شاید بهتر باشد قبل از توضیح شاخص بورس، اندکی به خود بورس بپردازیم. بورس، بازاری برای مبادله بین خریدار و فروشنده است که در آن سهام شرکتهای مختلف خرید و فروش میشود.
واژه «شاخص» ترجمه کلمه انگلیسی (Index) است. این واژه در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که شما با استفاده از آن میتوانید تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغییر را طی یک بازه زمانی خاص، مشاهده کنید. در واقع با بررسی یک شاخص میتوانید وضعیت و نوسانات متغیرهای مورد بررسی آن شاخص را ببینید.
منظور از شاخص بورس چیست؟
شاخص بورس، عددی است که وضعیت کلی بورس و روند رشد یا افت این بازار را نشان میدهد. ما در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چند شاخص مختلف داریم که هر کدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان میدهند. محاسبه هر کدام از این شاخصها از طریق فرمول متفاوتی صورت میگیرد.
پس برای تحلیل آن باید بدانید کارکرد آن شاخص چیست؟
شاخصها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل و بررسیشان میتوان از جنبههای مختلف، وضعیت گذشته و حال بورس را دریافت. در بین این شاخصها چند شاخص از اهمیت بیشتری نزد افراد فعال در بازار بورس برخوردار هستند. در ادامه برخی از این شاخصها را به شما معرفی میکنیم.
در شکل زیر، شیوه نمایش برخی از شاخصهای بورس را در سایت بورس مشاهده میکنید:
شاخص کل بورس چیست؟
این شاخص همان چیزی است که همیشه در اخبار و رسانهها از آن به عنوان «شاخص بورس تهران» صحبت میشود. شاخص کل در بین افراد فعال در بازار بورس و سرمایه گذاری یکی از پرکاربردترین شاخصها به شمار میرود. این شاخص، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است.
به عبارت دیگر، تغییرات شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. اجازه بدهید مثالی برایتان بزنیم. فرض کنید از سهام تمام شرکتهای بورسی هر کدام یک عدد سهم را میخرید. در این صورت، تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سهام شما خواهد بود.
پس معنای شاخص کل بورس این شاخص، هم تغییرات قیمت سهام و هم سودهای سالیانهای که شرکتها به شما پرداخت میکنند را محاسبه میکند.
نام دیگر شاخص کل، «شاخص قیمت و بازده نقدی» (TEDPIX) است. نکتهای که هنگام بررسی شاخص باید به آن توجه کنید این است که میزان تغییرات شاخص برای ما اهمیت دارد نه خود عدد شاخص. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۲۰۰۰۰ به ۳۰۰۰۰ برسد – یعنی ۵۰% رشد کند – نشان دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی این یکسال برابر با ۵۰% بوده است.
طبق فرمول محاسبه شاخص کل، هرچه شرکتها بزرگتر باشند – یعنی سرمایه بیشتری داشته باشند – تاثیر بیشتری روی شاخص کل خواهند داشت.
منظور از شاخص قیمت چیست؟
شاخص قیمت، یکی از اصلیترین شاخصهای بورس است. این شاخص، بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. پس اگر مثلا شاخص قیمت بورس در یک سال، ۲۰ درصد رشد داشته باشد به این معنی است که سطح عمومی قیمتها در بورس در طول یک سال گذشته به طور متوسط ۲۰ درصد رشد داشته است.
تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکتهای بورسی در فرمول شاخص، مورد محاسبه قرار میگیرد. در صورتی که در شاخص کل، علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکتها هم در محاسبه شاخص در نظر گرفته میشود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکتها در تاثیر آنها بر شاخص اهمیت دارد. یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد – سرمایه آن بیشتر باشد – تاثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.
شاخص ۵۰ شرکت فعالتر چیست؟
بورس، هر سه ماه یک بار فهرست شرکتهای فعالتر را بر اساس میزان نقد شوندگی – یعنی خرید و فروش آسانتر و سریعتر سهام – سهامشان منتشر میکند. هر شرکتی که سهامش سادهتر و سریعتر خرید و فروش شود به اصطلاح «نقد شوندگی» بیشتری دارد. شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، تغییرات سطح عمومی قیمت سهام ۵۰ شرکتی را نشان میدهد که سهام آنها از سایر شرکتها نقد شوندهتر هستند.
نگاهی کوتاه به شاخصهای دیگر بورس
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ: این شاخص، سطح عمومی قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ را نشان میدهد؛ ۳۰ شرکت بزرگی که ارزش بازار آنها در مقایسه با سایر شرکتها بیشتر است. ارزش بازار یک شرکت از حاصل ضرب «قیمت روز سهام شرکت» در «تعداد سهام آن شرکت» به دست میآید.
شاخص صنعت: منظور از شرکتهای صنعتی، شرکتهایی هستند که در صنایع مختلف مانند «خودروسازی»، «پتروشیمی»، «فلزات اساسی»، «مخابرات»، «ساختمان» و … فعالیت میکنند. شاخص صنعت، بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکتهای فعال در بخش صنعت است. عملکرد هر کدام از این صنایع تحت عنوان شاخص جداگانهای مورد بررسی قرار میگیرد. مثلا خودرو، دارو، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی.
شاخص واسطه گریهای مالی: این شاخص، عملکرد شرکتهای واسطه گری مالی که فعالیت آنها در حوزه مالی است – مثل هلدینگها، سرمایهگذاریها و لیزینگها – را نشان میدهد.
شاخصهای دیگری نیز در بورس مورد محاسبه قرار میگیرند که شاید برای سرمایه گذاران عام بورس کاربرد زیادی نداشته باشند. میتوانید آنها را در مقاله انواع شاخصهای بورس مطالعه کنید.
یک نکته مهم در مورد شاخص
درست است که شاخص، عملکرد و وضعیت بورس را نشان میدهد، اما مثبت یا منفی بودن شاخص همیشه به معنی مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. بلکه شاخص، وضعیت کلی بورس را به ما نشان میدهد.
در خیلی از مواقع ممکن است چند شرکت بزرگ وزن زیادی – سرمایه و ارزش بازار زیادی – داشته باشند و با مثبت یا منفی شدنشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند.
در حالی که وضعیت بسیاری از شرکتهای دیگر متفاوت است. در این جور مواقع، شاخص هم وزن قیمت یا شاخص کل هم وزن میتواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان دهد.
چون در شاخص هم وزن، وزن تمام شرکتهای بورسی مساوی در نظر گرفته میشود و شرکتهای بزرگ نمیتوانند شاخص را به واسطه سرمایه زیادشان تحت تاثیر قرار دهند.
شاخص بورس چیست؟ معرفی انواع آن و کاربرد هر شاخص بورس
چرا آشنایی با شاخص بورس مهم است؟ مهم ترین شاخص های بورس کدامند؟ ما در این مطلب به مفهوم شاخص بورس پرداخته مهمترین شاخص ها را معرفی و کاربرد هر یک را بیان می کنیم.
آیا میدانید شاخص در بورس چیست؟ آیا درباره انواع شاخص بورس اطلاعات کافی دارید؟
در چند سال اخیر مردم ایران بیش از پیش با مفهوم بورس آشنا شدهاند و بسیاری به سرمایهگذاری در آن روی آوردهاند. اما برخی از این سرمایهگذاران حتی به درستی نمیدانند که شاخص بورس چیست؟ به همین دلیل، آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم کاربردی در بورس اهمیت بیشتری پیدا کرده است. شاخص بورس یکی از همین مفاهیم به شمار میآید که داشتن شناخت و درک درست از آن، لازمه رشد و سودآوری است.
شاخصهای متعددی در بورس وجود دارند که هر یک از آنها با بررسی بازار بورس از زاویهای متفاوت، به پیشبینی وضعیت بازار و قیمت سهام توسط سهامداران کمک میکنند. به این ترتیب، تمام سهامداران برای معامله در بازار نیاز دارند که ابتدا به بررسی قیمت سهام و روند احتمالی شاخصها بپردازند و بعد تصمیم به خرید و فروش یا نگه داشتن اوراق بهادار خود کنند. در ادامه به بررسی بیشتر مفهوم و انواع شاخص بورس (Index) میپردازیم و شما با مطالعه این مطلب به صورت کامل متوجه خواهید شد که شاخص بورس چیست؟
برای کسب اطلاعات کامل در مورد خرید و فروش سهام در بازار فرابورس کلیک کنید.معنای شاخص کل بورس
شاخص بورس چیست؟
برای اینکه بدانید معنی شاخص بورس چیست و با کاربرد شاخص بورس آشنا شوید، ابتدا لازم است با مفهومی به نام «بورس» آشنا شده باشید. بورس در واقع به بازاری گفته میشود که اوراق بهادار و سهام در آن مبادله میشود. تا پیش از دخالت تکنولوژی در بازار بورس، سهام شرکتها به صورت اوراق بهادار به سهامداران داده میشد و این اوراق به ازای پول، میان خریداران و فروشندگان رد و بدل میشدند. امروزه اوراق بهادار شکل کاغذی خود را از دست دادهاند و تقریباً تمامی مبادلهها به صورت الکترونیکی و آنلاین انجام میشوند. در این بازار الکترونیکی شاخصهای متعددی وجود دارند که وضعیت بازار را از جهات مختلف مورد بررسی قرار میدهند و رشد و نزول قیمت سهام بخشهای مختلف را به اطلاع سهامداران میرسانند.
شاخص بورس در واقع عددی است که میانگین قیمت سهام شرکتهای ثبت شده در بازار بورس و میزان رشد یا افت آنها را محاسبه کرده و به سهامداران نشان میدهد.
انواع مختلفی از شاخص های بورس را داریم که مهمترین آنها شامل شاخص کل بورس، شاخص قیمت، شاخص آزاد شناور، شاخص بازار اول و دوم، شاخص 50 شرکت برتر، شاخص 30 شرکت بزرگ، شاخص صنعتی و شاخص واسطهگریهای مالی هستند.
برای آنکه بهتر بدانید شاخص بورس چیست بهتر با انواع آن آشنا شوید. انواع بورس به دو صورت وزنی یا بدون وزن مورد بررسی قرار میگیرند.
شاخص وزنی در واقع به شاخصهایی گفته میشود که حجم، سرمایه اولیه و تعداد سهام شناور شرکتها در تعیین آنها مؤثر باشند. یعنی هرچه شرکت بزرگتر معنای شاخص کل بورس بوده و سرمایه بیشتری را به بازار بورس وارد کرده باشد، سهم بزرگتری در تعیین شاخص بورس خواهد داشت.
این در حالی است که در شاخصهای بدون وزن، سهم همه شرکتها در تعیین شاخص بورس یکسان است و کاهش یا افزایش قیمت سهام هر یک از شرکتها به یک میزان در نزول یا صعود شاخص بورس تأثیر میگذارد.
بررسی این نوع شاخصها به سهامداران میفهماند که بازدهی بیشتر و تمایل بازار به سمت شرکتهای بزرگ است یا صنایع و شرکتهای کوچک.
بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس
معرفی انواع شاخص های بورس و کاربرد هرکدام
اکنون که میدانید شاخص بورس چیست، نیاز است با انواع شاخص بورس و کاربرد آنها آشنا شوید. شاخ های متعددی در بورس وجود دارند، اما 8 شاخص اصلی در بازار بورس ایران به چشم میخورند که شناخت آنها برای سهامداران از اهمیت بالایی برخوردار است. هر یک از این شاخصها از طریق فرمول مخصوص خود به دست میآیند. 8 شاخص اصلی شامل موارد زیر هستند:
شاخص کل بورس چیست (شاخص قیمت و بازده نقدی)
اگر با بازار بورس اوراق بهادار و کاربرد شاخص بورس کمی آشنا شده باشد، حتماً اصطلاحی به نام شاخص کل (Index) را شنیدهاید. آشنایی با مفهوم شاخص کل دریچهای برای پاسخ به پرسش شاخص بورس چیست، است. این شاخص ورد زبان تمام سرمایهگذاران و فعالان بازار بورس است که این امر اهمیت بالای شاخص کل را نشان میدهد.
شاخص کل در واقع به میانگین بازدهی سرمایهگذاران بازار بورس گفته میشود . بازدهی سهامداران از قیمت سهام و سود سالانهای که سرمایهگذاران از شرکتها دریافت میکنند تشکیل شده است. برای درک بهتر این مفهوم، تصور کنید شما یک سهام را به قیمت 400 تومان خریدهاید و بعد از یک سال قیمت این سهام به 1000 تومان میرسد. در این میان، شما 100 تومان نیز به عنوان سود سالیانه از شرکت دریافت میکنید. در این صورت، بازدهی سرمایهگذاری شما 700 تومان است.
حال این موضوع را در ابعاد بزرگتر تصور کنید. شاخص کل قیمت سهام تمام شرکتهای ثبت شده در بازار بورس و میزان سوددهی سالانه آنها را محاسبه کرده و میانگین آنها را از طریق فرمولی مخصوص به دست میآورد. در این میان، شرکتهای بزرگتر نقش تعیینکنندهتری نسبت به صنایع و شرکتهای کوچکتر در شاخص کل دارند. بنابراین شاخص کل را میتوان یک شاخص وزنی به شمار آورد. چیزی که در شاخص کل اهمیت دارد، عدد مشخص شده برای آن نیست. سرمایهگذاران در هنگام بررسی شاخص کل باید به میزان و نحوه تغییرات آن اهمیت دهند. حتما تاکنون به خوبی متوجه شدهاید که شاخص بورس چیست.
شاخص قیمت (TEDPIX)
شاخص قیمت، روند تغییر عمومی قیمت سهام تمام شرکتها و صنایع حاضر در بازار بورس را بررسی میکند. در واقع اگر میزان سوددهی سالیانه شرکتها را از فرمول محاسبه شاخص کل حذف کنید، شاخص قیمت به دست میآید. در شاخص قیمت میزان سوددهی سالانه شرکتها اهمیت ندارد، بلکه تغییر قیمت سهام آنها است که مهم است.
از آنجایی که حجم سهام و سرمایه شرکتهای بزرگ در بازار بورس بیشتر است، سهم بیشتری نیز در تعیین شاخص قیمت دارند و شاخص قیمت را به یک شاخص وزنی تبدیل میکنند. البته شاخص قیمت دیگری به نام شاخص قیمت هم وزن نیز داریم که سهم شرکتهای کوچک و بزرگ را به یک میزان محاسبه کرده و تغییر قیمت سهام آنها را به یک میزان در نوسانات شاخص تأثیر میدهد . اگر مفهوم شاخص قیمت را فهمیده باشید تا حدود زیادی پاسخ پرسش شاخص بورس چیست را نیز متوجه شدهاید.
شاخص بازار اول و دوم
شرکتهای حاضر در بازار بورس را میتوان به دو گروه عمده تقسیم کرد. گروه اول شرکتهایی را شامل میشود که بیشترین میزان سرمایه و سودآوری، تعداد سهامداران و سهام و شاخص آزاد شناور را داشته باشند. گروه دوم را سایر شرکتهای عضو بورس تشکیل میدهند. این شاخص به نوعی تفکیککننده شرکتهای بزرگ و کوچک از یکدیگر است. بنابراین با مقایسه سرعت تغییر شاخص این دو گروه با یکدیگر میتوان متوجه شد سرمایهگذاری در گروه اول سودآوری سریعتری دارد یا گروه دوم.
شاخص آزاد شناور (TEFIX)
سهامداران را میتوان به دو گروه عمده تقسیم کرد. گروه اول از سهامداران حقیقی تشکیل شدهاند که در بازار بورس فعال هستند و گروه دوم از افراد حقوقی یا شرکتهایی تشکیل شدهاند که در این بازار به معامله میپردازند.
معمولاً میزان سرمایه وارد شده به شرکتها از جانب گروه دوم بیشتر است و میزان و تعداد بیشتری از سهام شرکتها به این دسته سهامداران تعلق دارد. اما گروه اول یا سهامداران حقیقی سهام خود را مرتباً خرید و فروش میکنند. سهامی که در دست سهامداران حقیقی قرار دارد، به عنوان سهام شناور آزاد شناخته میشود. ارزش میانگین سهام گروه دوم را شاخص آزاد شناور میگویند. معمولاً گروه اول به شرکتهایی که حضور پررنگتری از گروه دوم را تجربه میکنند و شاخص آزاد شناور بالاتری دارند، علاقه بیشتری نشان میدهند.
شاخص 50 شرکت برتر
برای آنکه بدانید شاخص بورس چیست باید حتما از مفهوم شاخص 50 شرکت برتر اطلاع داشته باشید. در پایان هر دور سه ماهه، فهرستی از 50 شرکت برتر در بازار بورس ایجاد میشود که سهام آنها نسبت به سایر شرکتهای عضو بازار بورس اوراق بهادار قابلیت نقدشوندگی بیشتری دارند.
میانگین ارزش سهام این شرکتها را با «شاخص 50 شرکت برتر» مشخص میکنند. شاخص آزاد شناور این شرکتها بالا است و روزانه تعداد بسیار زیادی از سهام آنها میان سهامداران معامله میشوند. سهام این شرکتها همواره خریدار دارند و هر زمان که بخواهید میتوانید سرمایه خود را به ازای بهترین قیمت خارج کنید.
شاخص 30 شرکت بزرگ
همان طور که از نام شاخص معلوم است، هر سه ماه یک بار 30 شرکت بزرگ که ارزش بازار آنها در صدر لیست شرکتهای عضو بازار بورس اوراق بهادار قرار دارد را مشخص میکنند و تغییرات ارزش سهام آنها را به عنوان «شاخص 30 شرکت بزرگ» نمایش میدهند. در حالی که این 30 شرکت تنها کمتر از 10 درصد از تعداد تمام شرکت های بازار بورس را تشکیل دادهاند، بیش از 70 درصد از ارزش بورس تهران به همین شرکتها تعلق دارد. به این ترتیب، به راحتی میتوان تأثیر قابل توجه آنها بر تغییر شاخص کل و شاخص قیمت را درک کرد.
شاخص صنعت چیست
شرکتهای صنعتی شامل شرکتهای بخش تولید از جمله خودروسازی، پتروشیمی، مخابرات، فلزات، ساختمان و . هستند که قیمت سهام آنها به صورت جداگانه نسبت به سایر بخشها مورد بررسی قرار میگیرد. شاخص صنعت، یک سطح عمومی از ارزش سهام شرکتهای صنعتی را به اطلاع سرمایهگذاران و سهامداران میرساند. البته تمام صنعتهای زیر مجموعه شاخص مخصوص به خود را نیز دارند. برای مثال، شاخص صنعت خودرو یا محصولات شیمیایی را میتوان به صورت جداگانه بررسی کرد.
شاخص واسطهگریهای مالی
قیمت و ارزش سهام شرکتهای فعال در زمینه واسطهگری مالی مانند هلدینگها، سرمایهگذاریها و لیزینگها به صورت جداگانه مورد بررسی قرار میگیرد و به عنوان « شاخص واسطهگریهای مالی » شناخته میشود.
اکنون شما به عنوان یک فرد فعال در بازار بورس میدانید که شاخص در بورس چیست و با انواع و کاربرد شاخص بورس آشنایی پیدا کردهاید. فعالان و سرمایهگذاران بازار بورس با توجه به تغییرات شاخصهای مختلف اقدام به پر کردن سبد خود و خرید و فروش سهام شرکتهای مختلف میکنند. این شاخصها به سهامداران کمک میکند از آینده ارزش سهام خود مطلع شوند و سرمایهگذاری را به صورت منطقی انجام دهند. در واقع کاربرد شاخص بورس، در استفاده از آن به منظور ارزیابی و قیاس چند متغیر و پدیده است. با بررسی و مقایسه انواع شاخص بورس میتوان به درستی فهمید که شاخص بورس چیست و بر آینده بازار اشراف نسبی پیدا کرد. لازم به ذکر است که آنچه در این میان اهمیت دارد، منفی یا مثبت بودن شاخصها نیست، بلکه میزان و نحوه تغییرات است که اهمیت دارد.
به عنوان مثال، ممکن است شاخص کل در هر صورت مثبت باشد، اما رقم آن نسبت به ماههای گذشته کاهش پیدا کرده باشد. همچنین ممکن است شاخص کل به دلیل کاهش ارزش سهام چند شرکت کاهش پیدا کند، اما شاخص صنعت با افزایش همراه بوده و سرمایه شما در منطقه امن قرار گرفته باشد. بنابراین بررسی رفتار شاخصهای مختلف و مقایسه آنها با یکدیگر میتواند پاسخ درست را برای شما ایجاد کند.
شاخص کل بورس چیست؟
شاخص کل بورس چیست؟ منظور از دستکاری شاخصسازها چیست؟ چرا زمانی که قسمت عمدهای از نقشه بازار قرمز است و سهام بیشتر شرکتها منفی است، شاخص کل مثبت میشود؟ برعکس این موضوع هم صادق هست، زمانی که بیشتر شرکتهای کوچک بازار مثبت هستند، شاخص کل منفی است. در این مطلب میخواهیم ببینیم که شاخص کل چیست و چگونه محاسبه میشود. قبلا در رابطه با این که شاخص چیست صحبت کردیم و گفتیم شاخص معیاری برای سنجش تغییرات یک مولفه نسبت به گذشته است.
مثلا شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (CPI) معیاری برای اندازهگیری تغییرات قیمتی کالاها و خدمات مصرفی در ایران است. با استفاده از این شاخص تغییرات قدرت خرید پول و نرخ تورم در طی زمان سنجیده میشود. در بازار سرمایه هم چنین شاخصهایی وجود دارند که شاخص کل بورس یکی از آنها است.
شاخص کل بورس را از کجا ببینیم؟
سایتهای زیادی هستند که شاخص کل را به صورت لحظهای گزارش میکنند. اما تمام سایتها میتوانند خطا داشته باشند یا با تاخیر بهروزرسانی شوند. بهترین مرجع برای دیدن شاخص کل بورس سایت tse.ir است.
شاخص کل بورس به چه دردی میخورد؟
شاخص کل بورس معیاری است که به ما نشان میدهد بازدهی کل بازار از گذشته تا الان به چه صورتی بوده و سرمایهگذاران در طی یک مدت زمان مشخص، بهطور میانگین نسبت به گذشته سود کردهاند یا ضرر. به شاخص کل، شاخص بازده نقدی و قیمت هم گفته میشود.
در واقع شاخص کل یک مقدار عددی است که دانستن آن به تنهایی به ما کمکی نمیکند و باید آن را با گذشته مقایسه کرد. برای این کار یک سال را بهعنوان سال پایه در نظر میگیرند و منبعد تغییرات را نسبت به آن سال پایه بیان میکنند.
در بورس اوراق بهادار ایران سال 1369 بهعنوان سال پایه انتخاب و رقم پایه 100 درنظر گرفته شد. بعد از سال 1369 تغییرات را نسبت به همان عدد سال پایه نشان میدهند. شکل زیر تصویری از شاخص کل طی چند سال آخر است.
به شاخص کل به اختصار TEDPIX هم گفته میشود، که کوتاه شده عبارت Tehran Exchange Dividend Price IndeX است. این شاخص تغییرات قیمتی سهمها و توزیع سود نقدی تقسیمی (DPS) بین سهامداران شرکتها را بررسی میکند. به بیان دیگر شاخص کل، میانگین بازدهی سهام تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار را نشان میدهد.
اما ممکن است گاهی معنای شاخص کل بورس معنای شاخص کل بورس ببینید که شاخص عدد مثبتی را نشان میدهد اما وقتی به نقشه کلی بازار نگاه میکنیم، میبینیم در آن روز بیشتر شرکتهای بازار وضعیتی مناسبی نداشته و با افت قیمت سهام مواجه شدند. اما دلیل این موضوع چیست؟
شاخص کل چطور حساب میشود؟
برای آگاهی از تغییرات شاخص میتوان سراغ سایت شرکت مدیریت فناوی بورس تهران رفت. تغییرات مقدار شاخص بهصورت خودکار بهطور مداوم روی سایت بروزرسانی میشود. برای محاسبه این مقدار به شرکتها وزن داده میشود. بیایید این موضوع را با یک مثال بررسی کنیم. سال کنکور را به یاد بیاورید. مثلا اگر کنکور رشته تجربی میدادید، اهمیت بعضی درسها بیشتر بود. مثلا زیستشناسی ضریب چهار داشت اما درسی مثل زمینشناسی ضریب کمتری (ضریب یک) داشت. منظور از ضریب همان درجه اهمیت یا وزن دروس بود.
در معنای شاخص کل بورس این مثال زیستشناسی چهار برابر زمینشناسی ارزش داشت. یعنی اگر شما زیستشناسی را خیلی خوب و زمینشناسی را منفی میزدید، تراز کل شما مثبت میشد. اما اگر زیستشناسی را منفی میزدید، حتی با پاسخ به تمامی سوالات زمینشناسی تراز کل شما پایینتر از حد معمول میشد. برای محاسبه شاخص کل هم از روشی مثل این استفاده میشود. شرکتهای بزرگتر تاثیر بیشتری بر شاخص دارند. یعنی مثل همان درس زیستشناسی با ضریب 4 هستند در حالیکه شرکتهای کوچک نقش زمینشناسی را بازی میکند.
یعنی اگر شرکتهای بزرگ مثبت باشند، احتمال این که شاخص مثبت و سهمهای کوچک بازار منفی باشند بسیار زیاد است. عکس این موضوع هم صادق است. برای محاسبه شاخص کل از فرمول زیر استفاده میشود.
فرمول محاسبه شاخص کل
همانطور که در فرمول هم مشخص است اندازه شرکت و تعداد سهام منتشره آن در محاسبه مقدار شاخص تاثیرگذار است. در مقدمه سوالی در رابطه با دستکاری سهمهای شاخصساز مطرح کردیم. فکر میکنم با بررسی فرمول شاخص کل فهمیدیم که منظور از سهمهای شاخصساز چیست. به سهام شرکتهای بزرگ که تاثیر زیادی بر مقدار شاخص میگذارند، سهام شاخصساز گفته میشود.
در بعضی مواقع میشنویم که میگویند شاخص دستکاری میشود. در زمانهایی که بازار وضعیت مناسبی ندارد و روندی نزولی در پیش گرفته، میبینیم که بازارگردانها و حقوقیها از سهام شرکتهای بزرگ حمایت میکنند تا از تاثیرات منفی آنها بر شاخص کل بکاهند. این کار میتواند اهداف متفاوتی داشته باشد. یکی از این اهداف جلوگیری از شکست حمایتهای مهم شاخص است. منطقه حمایت و مقاومت موضوع مهمی در تحلیل تکنیکال است.
گروهی معتقدند معنای شاخص کل بورس که بررسی وضعیت بازار و مقدار شاخص به این صورت درست نیست و باید برای همه سهمها وزن و ارزش یکسانی در نظر گرفت. برای حل این مشکل شاخص هموزن طراحی شد. در محاسبه مقدار این شاخص ضرایب تمامی شرکتها برابر درنظر گرفته میشود، در این رابطه صحبت خواهیم کرد.
آیا دستکاری شاخص خوب است؟
راستش را بخواهید، شاخصی که دستکاری نشود، ارزش زیادی ندارد. بیشتر شاخصها مثل S&P500 مدام در حال دستکاری شدن هستند. این شاخصها در عمل صندوقهایی هستند که سالانه تعداد جدیدی سهم به آنها اضافه و کم میشود. مردم نیز میتوانند این شاخصها را خرید و فروش کنند و از بازدهی کل بازار بهرهمند شوند.
شاخص کل بورس تهران بیشتر یک نماگر است که تغییرات روزانه قیمت را گزارش میکند. شما قادر نیستید روی شاخص سرمایهگذاری کنید و در سود و زیان آن شریک شوید.
اگر دستکاری به این معنا باشد، دستکاری شاخص کل خیلی خوب است.
اما اگر دستکاری به معنای حمایت از یک سهم بهخصوص یا تغییرات مدام در فرمول باشد تا در اخبار بگویند که شاخص بورس مثبت شد و سیگنال غلط به مردم بدهند، به هیچ عنوان پسندیده نیست.
شاخصهای دیگر بورس
شاید فکر کنید که محاسبه ضریبدار شاخص، کار مناسبی نیست و میتواند گمراه کننده باشد.
چند سهم بزرگ مثل فولاد، شستا و فارس اگر مثبت باشند شاخص هم مثبت میشود.
در این صورت میتوانید به شاخص کل هموزن مراجعه کنید. در این شاخص تمامی سهمها مستقل از ارزش بازار شرکتها، ضریب مساوی دارند.
همچنین هر صنعت شاخص مخصوص به خود را دارد. مثلا شاخص فلزات اساسی. با مقایسه این شاخصها با شاخص کل، میشود صنعت لیدر را شناسایی کرد.
شاخص 50 شرکت فعالتر، وضعیت سهمهایی را نشان میدهد که بیشترین معامله را داشتهاند. در روزهای منفی بازار، سهمی که بسته باشد یا چندان معامله نشود، اثری بر شاخص کل بورس ندارد.
شاخص 30 شرکت بزرگ هم به تغییرات قیمت در بزرگترین شرکتها توجه دارد. مثلا اگر شاخص هموزن مثبت باشد و شاخص 30 شرکت بزرگ منفی، میفهمیم که پول دارد به سمت شرکتهای کوچکتر میرود.
چه عاملی بر شاخص کل اثر میگذارد؟
بورس به یک آسانسور شبیه است که یک فنر در آن در حال نوسان است. شما میتوانید فنر را بالا و پایین بکشید، اما در نهایت توانایی این را ندارید که فنر را در فاصله زیادی جابجا کنید.
اگر کسی دکمه آسانسور را بزند، چه فنر را پایین بکشید و چه به بالا هل دهید، فنر جابجایی بزرگتری را تجربه میکند.
اتفاقهای روزانه، شبیه به وارد کردن نیرو به این فنر هستند. این اتفاقها میتوانند شاخص کل را در یک دامنه مشخص بالا و پایین ببرند.
در این مثال، اقتصاد کلان شبیه به دکمه آسانسور است. برای مثال نرخ ارز به عنوان معنای شاخص کل بورس یکی از مهمترین شاخصههای اقتصاد کلان اثر زیادی بر بازار دارد. اگر نرخ ارز بالا برود، از یکسو هر برگه سهم به ریال گرانتر میشود تا ارزش دلاری آن ثابت بماند. اما از سوی دیگر محصولات شرکتها هم گرانتر میشود. پس توقع داریم که رشد سهام، بیشتر از رشد قیمت دلار باشد.
شاخص را درصدی بخوانیم یا عددی؟
این روزها در سایتهای خبری و یا رسانهها، اخباری از قبیل ریزش 15,000 واحدی شاخص و یا رشد 20,000 واحدی آن میشنویم. افراد زیادی ادعا میکنند که رشد هر روزه شاخص بازار تا این عدد بسیار زیاد بوده و به زودی این حباب خواهد ترکید. اما حقیقت چیست؟ آیا رشد 10,000 واحدی شاخص در این روزها، زیاد است؟
برای بررسی شاخص، بهتر است بهجای تغییرات عددی، به تغییرات درصدی آن توجه کرد. همین چند سال پیش که شاخص زیر 100,000 واحد بود، رشد 3,000 واحدی آن به طور روزانه، رشد خیلی زیادی محسوب میشد، یعنی شاخص در یک روز تقریبا حدود 3% رشد کرده بود. اما الان که شاخص از 500,000 هزار واحد عبور کرده است، رشد 3,000 واحدی آن چندان زیاد نیست و تقریبا معادل 0.6% است.
بنابراین بهتر است برای تغییراتی که در شاخص اتفاق میافتد بهجای عدد از درصد استفاده کنیم. استفاده از درصد به ما کمک میکند تا میزان تغییرات شاخص را بهتر درک کنیم و مقایسه صحیحتری داشته باشیم.
کاربرد شاخصها
یکی از معیارهای سنجش عملکرد بازارهای مالی، شاخصها هستند. با استفاده از این شاخصها میتوانید جهت حرکت و میزان تغییرات قیمتها را تشخیص دهید. برای مثال میتوان فهمید که روند کلی حرکت بازار در آینده صعودی است و یا نزولی.
از مهمترین کاربرد شاخصها این است که میشود از آن بهعنوان مبنایی برای سنجش عملکرد پرتفوی (سبد سهام) خود استفاده کرد. به این صورت که سرمایهگذاران میتوانند بازده پرتفوی خود را با بازده شاخص مقایسه کنند و به نوعی عملکرد خود را در مدیریت سهمهایشان مورد ارزیابی قرار دهند.
شاخصهای بازار وضعیت و عملکرد آتی کل اقتصاد را نیز نشان میدهند. همچنین برای پیشبینی حرکات آتی قیمتها و تغییرات روند احتمالی، میتوان به تغییرات شاخص در سالهای پیش توجه کرد. در مطالعات مالی و اقتصادی نیز افراد برای اندازهگیری نرخهای بازده بازار و مقایسه بازار بورس با سایر بازارها به مطالعه رفتار شاخصها میپردازند.
افرادی که در بورس اوراق بهادار فعالیت میکنند معمولا از دو طریق بازده کسب میکنند.
1) بازده ناشی از تغییرات قیمت سهام
این بازده، همان بازدهی است که از نوسان قیمت سهام بهدست میآید. این بازده تا زمانی که شما سهمی را دارید و اقدام به فروش آن نکردید، بهصورتِ سود یا زیان تحقق نیافته در پرتفوی شما نشان داده میشود. اما به محض فروش سهم، سود یا زیان شما تحقق پیدا میکند.
2) بازده ناشی از سود نقدی دریافتی از شرکتها
شرکتها معمولا بعد از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه، همه و یا قسمتی از سود خود را بین سهامداران تقسیم میکنند که به آن سود تقسیمی یا DPS گفته میشود. شرکتها در پی انتشار اخبار مربوط به توزیع سود نقدی، بانکهایی را معرفی میکنند تا سهامداران به بانک مشخص شده مراجعه معنای شاخص کل بورس کنند. افراد با در دستداشتن کد بورسی و کارت شناسایی خود، متناسب با تعداد سهمی که در زمان برگزاری مجمع داشتند، سود نقدی دریافت میکنند.
جمعبندی
همانطور که گفتیم شاخص کل بورس نشاندهنده میانگین بازدهی سهام تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار است. در رابطه با تنوعبخشی قبلا صحبت کردیم. این که فرد بتواند تمامی سهمهای موجود در بازار را داشته باشد و متناسب با شاخص کل بازده کسب کند، امری ناممکن است. ولی از طریق تنوعبخشی به سبد سهام و خرید سهام با ضریب بتا متفاوت میتوان پرتفویی مناسب تشکیل داد که علاوهبر داشتن سهمهای شاخصساز از رشد شرکتهای کوچک نیز جا نماند.
میتوانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.
شاخص بورس چیست و بیانگر چه چیزی است؟
اگر شما تاکنون حتی برای یکبار هم پیگیر وضعیت بورس شده باشید حتماً کلمه شاخص به گوش شما خورده است. هر فردی که کم و بیش اخبار بورس را پیگیری میکند تا به حال بارها و بارها شنیده است که مثلاً شاخص بورس امروز با ۵۰۰ واحد رشد به ۷۵۰۰۰ واحد رسید و یا شاخص بورس تهران امروز ۱۰۰۰ واحد افت کرد. شاید مثل بسیاری از تازهکارهای بورس این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که این شاخص بورس چیست؟ و نوسانات و کم و زیاد شدن عدد این شاخص به چه معناست؟ پس توصیه میکنیم که اگر با این کلمه آشنایی زیادی ندارید در ادامه این مقاله با پارسیان بورس همراه باشید. در این مقاله سعی میکنیم که مفهوم شاخص را به صورت ساده برای سرمایهگذاران تازهوارد بیان کنیم و قصد نداریم که به بررسی تخصصی محاسن و معایب شاخص بپردازیم.
بازار بورس کجاست؟
قبل از توضیح شاخص اگر برای شما سوال پیش آمده که بورس کجاست خیلی ساده بگویم بورس بازاری برای مبادله بین خریدار و فروشنده است و بورس سهام نیز جایی برای مبادله یا همان خرید و فروش سهام بین خریداران و فروشندگان سهام است.
کلمه شاخص ترجمه کلمه انگلیسی index می باشد. خود کلمه شاخص در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که شما با استفاده از آن میتوانید تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغییر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کنید. در واقع شما با بررسی یک شاخص میتوانید وضعیت و تغییرات متغیرهای مورد بررسی آن شاخص را مشاهده کنید.
شاخص بورس چیست؟
شاخص بورس نیز عددی است که بیانگر وضعیت کلی بورس و روند رشد و یا افت این بازار میباشد. ما در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چندین شاخص مختلف داریم که هرکدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان میدهد و محاسبه هرکدام از این شاخصها از طریق فرمول متفاوتی صورت میگیرد. پس برای تحلیل آن باید بدانید کارکرد آن شاخص چیست. این شاخصها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل کردن و بررسی آنها، میتوان از وضعیت گذشته و حال بورس از جنبههای مختلف مطلع شد. امّا در بین این شاخصها چند شاخص نسبت به بقیّه از اهمیت بیشتری نزد فعالین بورس برخوردار هستند. در ادامه به معرفی چند شاخص اصلی بورس میپردازیم.
دیدگاه شما